ო-სენსეის მიერ გაცხადებული განზრახვა, ეჩვენებინა გონების უნარი, ჩასწვდეს გზის მექანიზმებს, არ მოიძევება ინგლისურ თარგმანში, რომელიც არასწორად აზოგადებს იმას, რაც სრულიად კონკრეტული უნდა იყოს.
…გაგრძელება…
შესავალი კანონების წარდგენისათვის
თავისი წიგნის შესავლში ო-სენსეი ცდილობს, მკითხველის ყურადღება მიაპყროს კანონების არსებობაზე, როგორც იქცევიან ხოლმე ბუნებრივად, როდესაც მნიშვნელოვანი რამ აქვთ ასახსნელი და უნდათ გააფრთხილონ მკითხველი, თუ რა იქნება შესავლის შემდეგ. გონებაში ამ განზრახვით, ფუძემდებელი პირველ რიგში დიდი მზრუნველობით გვამცნობს იმას, რის აღწერასა და ახსნასაც აპირებს მეორე რიგში: მისი წიგნის მთელი პირველი ნაწილი, რომელიც დასაწყისიდან დედანი გამოცემის მეშვიდე გვერდამდე გრძელდება, ეძღვნება მკითხველის მომზადებას იმ საკითხისათვის, რომელიც შემდგომში ინქნება განხილული.
საუბედუროდ, ჯონ სტივენსის თარგმანი ლამის სრულად აქრობს მორიჰეი უეშიბას ძალისხმევას, აცნობოს მკითხველს თავისი განზრახვები და ის თემა, რომელიც ბუდოს მომდევნო გვერდებზე იქნება განვითარებული.
და ეს შესავალშივე იწყება, სადაც ინგლისური სათაურში 道文 ნათარგმნია, როგორც „გზის სწავლება“. არადა 文 (ბუნ) დღეს ტექსტს, ნაწერს, წარდგინებას ნიშნავს და არა სწავლებას. რა თქმა უნდა, ვინმემ შეიძლება რამე ისწავლოს იქიდან, რაც გამოხატულია, მაგრამ ეს უკვე დედანი ტექსტის ინტერპრეტაციაა და არა თარგმანი. მეორე მხრივ, ცხადია, თუკი 道 (დო) შეიძლება ითარგმნოს, როგორც გზა, ვიცით, რომ მას ასევე საშუალების, მეთოდის მნიშვნელობაც აქვს. არადა მორიჰეი უეშიბას მთელი მიზანი ბუდოში სწორედ იმის ახსნაა, თუ რომელი კანონებით და ამ კანონებთან შესაბამისობაში არსებული საშუალებებით შეუძლია ადამიანს, გახდეს ამ გზის განსახიერება. ამ კონტექსტში, როგორც ჩანს, 道-ის სათარგმნად „მეთოდი“ აშკარად სჯობს „გზას“. ამიტომაც სათაურის თარგმნა, როგორც „მეთოდის წარდგენა“ უფრო შეესაბამება ო-სენსეის ზრახვებს ამ შესავალშიც და მთელ წიგნშიც.
ძნელია, არ გაახსენდეს ადამიანს რენე დეკარტის თანამედროვე დასავლური ფილოსოფიური აზროვნების ფუძემდებლური ნაშრომი მსჯელობა მეთოდის შესახებ. და თუკი მორიჰეი უეშიბას მიდგომა ბევრი რამით განსხვევდება დეკარტის მიდგომისაგან, ერთი რამ კი საერთო აქვთ მათ – მოწოდება გონიერებისა და მეთოდისაკენ. ამ გვერდზე ო-სენსეი სამჯერ იყენებს იდეოგრამას 理(რი), რომლის შინაარსიც ლოგიკა, საფუძველი, წესი და კანონია. არადა ეს სიტყვა ინგლისურ თარგმანში სამჯერაა ნათარგმნი, როგორც პრინციპი, რაც მისი უფრო ზოგადი გაგებისკენ იხრება და რაც ვერ გამოხატავს ო-სენსეის განზრახვას, აქცენტი გააკეთოს გზის რაციონალურ ხასიათზე, ანუ იმაზე, რაც მას ხელმისწვდომს გახდის ადამიანის გონებისათვის. რადგან სწორედ ამას გვთავაზობს აიკი-დო: გავიგოთ კანონები, რომლებიც ქმნის ტექნიკებს, რათა შევძლოთ და დავიცვათ მათი ფუქნციონირების წესები და მეთოდის ადეკვატური გამოყენებით ჩვენი პრქატიკა გზის ჩარჩოებში მოვათავსოთ. 理(რი) არავითარ შემთხვევაში არ უნდა ითარგმნოს, როგორც პრინციპი.
ო-სენსეი გზის მოწესრიგებულ და რაციონალურ ხასიათს ხაზს უსვამს და ამ ლოგიკით ასევე სამჯერ იყენებს ამ გვერდზე კანჯის 法 (ჰო), რომელსაც აქ კანონის მნიშვნელობა აქვს ისეთ გამოთქმებში, როგორებიცაა კანონის დაცვა (法二就テ), ანდა კანონის გამოყენება პრაქტიკაში (法チ修), და კიდევ ამ გამოთქმაში, რომლის თარგმნაც რთულია პერიფრაზის გარეშე, მაგრამ რომლის შინაარსიცაა: კანონი საბრძოლო ხელოვნებებში ჩამალული დიდი სულიერი ძალაა. როგორც ჩანს, ო-სენსეი აქ სიტყვებით თამაშობს, რათა აჩვენოს, რომ არ შეიძლება ავურიოთ ორი რამ, რასაც ერთმანეთთან საერთო არა აქვს: ერთი მხრივ, ბუკი (武器) იარაღი და, აქედან გამომდინარე, კონფლიქტი, ომი, განადგურება და, მეორე მხრივ, ბუკი (武氣) ჰარმონიის სულისკვეთება, რომელიც კვებავს და აცოცხლებს საბრძოლო ხელოვნებას. 武器 და 武氣 მართლაც ერთნაირად წარმოითქმის: ყველა ლექსიკონში შეხვდებით იარაღების „ბუკის“, მაგრამ ვერცერთში ვერ ნახავთ ბუდოს ბუკის. ეს გამოთქმა აქ ო-სენსეიმ შექმნა იმ მესიჯის შემოსატანად, რომელიც მისი ტექსტის გაგრძელებაშია:
„კანონის დაცვა (რედაქტორის შენიშვნა: აიკის მეთოდის კონკრეტულ პრაქტიკაში) საშუალებას იძლევა, მივიღოთ დიდი საბრძოლო ენერგიის ნაკადი და მისით აღვავსოთ სხეული და სული(…)ამ ენერგიით მუშაობისას მისით ვავსებთ ჩვენს სხეულსა და გონებას, ვავითარებთ გულსა და სულს, ჰარმონიაში ვართ ცასთან და მიწასთან, ვაერთიანებთ გამოღვიძებასა და მოქმედებას და მთელ ჩვენს არსებას ამ საბრძოლო სულისკვეთებით ვავსებთ – სწორედ ასეთი წარმომიდგენია გამოღვიძების გზა და რიტუალური პრაქტიკა, რაც სულს გვიმშვიდებს.“
ფუძემდებლის ეს განცხადება გვაფიქრებინებს, რომ თუკი ერთი სიტყვით გახდება საჭირო აიკიდოს განსაზღვრა, რიტუალი ყველაზე შესაფერისი იქნებოდა. მას ყველა ზემოხსენებული სხვა ელემენტის თანხმებით ვხვდებით ბუდოს შესავლის გვერდზე:
ამ გრძელ პროლოგში ო-სენსეის მიერ შერჩეული ლექსიკონი ნათლად მიუთითებს, მისი ეს სიტყვა შემდეგი რამის დასადგენადაა: გზის გაზომვა შეუძლებელია, მაგრამ მისი კანონების შესწავლა ჩვენი გონებისთვის მისაწვდომია, რაკი აიკი-დო სრულიად კონკრეტული მეთოდია – საბრძოლო ხელოვნების ფარგლებში – რომელიც ჩვენ ამ კანონების შესრულების საშუალებას გვაძლევს და ამ მოქმედებით საწყის ენერგიასთან გვაერთიანებს.
პროლოგს მოსდევს შესავალი. ინგლისური სათაური გვაუწყებს “The essence of technique”-ს და აქაც ამჯობინებს, რომ არ თაგმნოს კანჯი „კანონი“(法), რომელიც იაპონურ სათაურშია 技法眞髓 და რომელსაც ვხვდებით ფრაზაში 劍法惟神ノ大道ニ適ヒ (ხმლის კანონი ღვთიური მეთოდის შესაბამისია), რომლის დანახვაც ქვევით შეგვიძლია:
იაპონურ ტექსტთან უფრო ახლო თარგმანში, წესით, უნდა ყოფილიყო კანონის ცნება, როგორც არის, მაგალითად, ფრაზაში „ტექნიკის ფუნადამენტური კანონები“, ან კიდევ „ხელოვნების არსებითი წესები“, თუკი ვფიქრობთ, რომ ტერმინი ტექნიკა აქ ზედმეტად შეზღუდულია. რადგან ო-სემსეი უმიზეზოდ არ ირჩევს აქ კანჯი კანონის ხმარებას: მას განზრახული აქვს, გველაპარაკოს აიკის კანონებზე და ამ შესავალს ჩვენთვის ამის შესატყობინებლად იყენებს.
რაც შეეხება ფრაზას, რომელიც გვამცნობს, რომ ღვთიური მეთოდი არსებობს და რომ ხმლის ტექნიკა ამ მეთოდის კანონებს იცავს, რასაკვირელია, ისიც ცხადყოფს ადამიანის უნარს, ცნოს ეს კანონები, დაიცვას ისინი, მიჰყვეს მათ და მათით გააღვიძოს ადამიანში სხვა განზომილება, განსხვავებული ინდივიდუალობის განზომილებისაგან, სადამდეც ზოგადად დაჰყავს ადამიანს თავისი მოქმედება.
ო-სენსეის მიერ გაცხადებული განზრახვა, ეჩვენებინა გონების უნარი, ჩასწვდეს გზის მექანიზმს, არ აისახება ინგლისურ თარგმანში, რომელიც არასწორად აზოგადებს იმას, რაც სრულიად კონკრეტული უნდა იყოს. კანონი მართლაც შეიძლება აღმოაჩინოს და განსაზღვროს ადამიანმა, მაშინ როცა პრინციპი ბუნდოვანი გაგებაა. ჯონ სტივენსის მიერ გაკეთებული არჩევანი თარგმნისას ხელს უწყობს იმას, რომ კანონები, რომლებსაც ფუძემდებელი ნაშრომის მომდევნო გვერდებზე აღწერს, რთულად გასაგები გახადოს. ინგლისურ თარგმანში ტერმინ „კანონის“ გაქრობა და მისი სისტემატური ჩანაცვლება ტერმინ „პრინციპით“ გონებას დაბრკოლებას უქმნის კვლევისათვის, ვინაიდან ადამიანს მეტი შანსი აქვს რამის პოვნისა მაშინ, როდესაც მან იცის, რაც უნდა მოძებნოს.
პირველ თავში ნათლად ჩანს, თუ რაოდენ მოწადინებულია ო-სენსეო, ახსნას აიკის მოქმედების ყველა ფუნდამენტური ტექნიკური ასპექტი. ახლა კი მეორე თავში ვნახავთ, რომ აიკის ოთხ კანონს ამავე სულისკვეთებით აღწერს. და ახლა უკვე შეიძლება თქმა, რომ გრძნობა, რომელიც ამ შრომის შედეგად ჩნდება, მომავალი თაობებისთვის იმ ცოდნისა და ძალის დეტალურად გადაცემის მისწრაფებაა ტექნიკური თვალსაზრისით, რომლის მხოლოდ და მხოლოდ მედიატორია ადამიანი. პრაქტიკისადმი ასეთი მიდგომა ბუდოს სასწავლო სახელმძღვანელოდ აქცევს, რაც ბევრად აღემატება გზის შესახებ შექმნილ ფილოსოფიურ ტრაქტატს. ეს სახელმძღვანელო სრულიად აუცილებელია, რამდენადაც სწორედ პრაქტიკით შეიცნობა გზის მეტაფიზიკური განზომილება. და ეს იდეა არაფრით განსხვავდება იმ იდეისაგან, რომელიც ტაძრების მშენებლებს ამოძრავებდათ: ოპერატიული გასაღებია სპეკულატიურისა.
გაგრძელება იქნება…
ფილიპ ვოარინო
2025 წლის ნოემბერი
წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/chapitre-ii-3-introduction-a-lexpose-des-lois/