Category: ო-სენსეის წიგნი

日々ノ練習ニ際シテハ先ッ體ノ變更 – ყოველდღიური ვარჯიში იწყება ტაი ნო ჰენკოთი. არსებობს აიკის სტრატეგია…

…გაგრძელება…

4 – ირიმი-ტენკა  入身転化

…შევარდენი მოულდონელი რწევით გადაადგილდება (動作)…

მაშასადამე, ო-სენსეი წერდა ტენ-კა (転化), ჯონ სტივენსი კი კითხულობს და თარმნის, როგორც ტენ-კან (転換).

ეს არჩევანი ახალი თავისუფლებაა ტექსტისა და ავტორის მიმართ. რადგან იგულისხმება, რომ მთარგმნელი უნდა თარგმნიდეს იმას, რაც წერია, ამასთან მეტიც, 化-სა და 換-ს ერთი და იგივე ღირებულება არა აქვს.

換-ის (კან) შინაარსი უბრალოდ, ნეიტრალური შეცვლაა.化 (კა) კი, როგორც უკვე ვნახეთ, ასევე შეცვლას ნიშნავს, ოღონდ იმ გაგებით, რომ მას (ამ შემთხვევაში) შეცდომაში შეყვანის, მოტყუების, მოულოდნელობის ნიუანსიც ემატება.

არ ვიცი, რატომ თარგმნა სტივენსმა იმ კანჯის საფუძველზე, რომელიც ო-სენსეის მიერ ნახმარი კანჯისაგან განსხვავდებოდა და არც მინდა, ვიცოდე. მაგრამ ის კი ვიცი, რომ ამ მანიპულაციამ თავისი შედეგი გამოიღო: ის ნიღბავს საცოდნელად იმ აუცილებელ ელემენტს, რომელსაც ტრიალი წარმოადგენს ო-სენსეისათვის. კანჯი 化 (კა), რომელსაც ხმარობს 転化-ში (ტენ კა) წარმოაჩენს ბრუნვას 転 (ტენ), როგორც სისტემატური მოულოდნელობის შედეგს, რაც სტრატეგიის გადამწყვეტი ელემენტია. სტრატეგია კი საბრძოლო ხელოვნების ქვაკუთხედია, აქ მოცემული უმნიშვნელოვანესი ინფორმაცია ის გახლავთ, რომ აიკის თავისი სტრატეგია აქვს და რომ ეს სტრატეგია ადამიანის სხეულის ფუნქციონირების ყაიდას უკავშირდება, როდესაც გადაადგილება კონფლიქტის ამა თუ იმ სიტუაციას უნდა მოერგოს. და სწორედ ეს ინფორმაცია ქრება, როდესაც ვწერთ ტენკანს (転換).

აქ არ შეიძლება, არ გავიხსენოთ მიამოტო მუსაში, რადგან აღმოჩნდა, რომ გზა, რომელსაც ყველაზე ცნობილი სამურაი მიჰყვებოდა, სწორედაც სტრატეგიის გზაა და ამ გზას ეს სახელი უწოდა მან: ჰეიჰო ნო მიში (兵法の道), უფრო ზუსტად, სტრატეგიის (兵) კანონის (法) მეთოდი (道). ამას მიუძღვნა თავისი ცხოვრება და ესაა მისი წიგნი-ანდერძის, გო რინ ნო შოს, მთავარი საგანი. მუსაში განმარტავს, რომ სტრატეგიის კანონი ადამიანის ყველანაირი მოქმედების წინ არის იმისათვის, რომ თავი იჩინოს… და ამიტომაც — მას ის კი არ გამოუგონია, არამედ აღმოაჩინა, მიხვდა მას თავისი ურიცხვი გამარჯვებული ბრძოლების შესწავლის შედეგად:

„ოცდაათი წლის ასაკში ჩემს წარსულზე დავფიქრდი. ჩემი მოპოვებული გამარჯვებები სტრატეგიის (兵法) ფლობის შედეგი არ ყოფილა. ეს შეიძლება ბუნებრივი ნიჭის შედეგი ყოფილიყო, ან ღმერთის ბრძანებისა, ან სულაც იმისა, რომ სხვა სკოლების სტრატეგია ვერ იყო სათანადო სიმაღლეზე. მაშინ დავიწყე ძებნა დილიდან საღამომდე, თუ რა განაპირობებდა ამ გამარჯვებებს… და სტრატეგიის კანონს ორმოცდაათი წლის ასაკში მივხვდი.“

ჰოდა მორიჰეი უეშიბაც მიხვდა ამ ერთადერთ კანონს, რომელიც ასე შეიძლება შეჯამდეს აქ: ყველაზე დიდი ოსტატობა, რომელსაც ადამიანმა შეიძლება მიაღწიოს, მდგომარეობს იმაში, რომ გვაჩვენოს ის, რაც არის. და ის არაფერს ამბობს მუსაშისგან განსხვავებულს, როდესაც ამტკიცებს, აიკიდო ადამიანის მიერ გამოგონილი ბუდო არ არის, ის იქამდე გაჩნდა, ვიდრე თავად სამყარო გაჩნდებოდაო… — ლექციები ტაკემუსუ აიკის შესახებ, ტომი 2

სტრატეგია არის რაღაც, რაც თავისთავად არსებობს და აიკის სტრატეგიაც მორიჰეი უეშიბამდე არსებობდა. ის არსებობს თავიდანვე სამყაროს გეგმაში, რომელმაც შექმნა ადამიანის მოტორული ჩვევები ისეთი, როგორიც ჩვენ ვიცით. თუკი ბუდოს სულ ბოლო გვერდზე გადავალთ, იქ დაგვხვდება სტრატეგია, რომელსაც ო-სენსეი პოეტურად და სიმბოლურად წარმოგვიჩენს თავისი ნაშრომის დასკვნით ნაწილად. რვა დოკა აქ  შემთხვევით არ არის და არც თავად რვა არის შემთხვევით. და არც ამ გვერდის სათაურია შემთხვევით შერჩეული: 武道奧義 (ბუდო ოკუგი), ბუდოს ფარული მიზანი. ფარული სწავლება…

ჩვენ კიდევ დავუბრუნდებით ბუდოს ბოლო გვერდზე მოთავსებული რვა „გზის სიმღერის (歌)“ შინაარსს, რომლებიც ფუძემდებელმა მკითხველის გასაგონად დატოვა, როგორც ნიშანი, მაგრამ ახლა მხოლოდ მეოთხე მათგანის თაგმნით დავკმაყოფილდეთ, რომელიც აიკის სტრატეგიის პოეტურ გამოხატულებას წარმოადგენს:

まが敵に                  (მაგატეკი ნი)          მოწინააღმდეგეს

切りつけさせて     (კირიცუკე სასეტე)    ვაცლი, რომ ჭრას

我が姿                      (ვაგა სუგატა)         ჩემო გამოსახულება

後に立ちて             (უშირო ნი ტაჩიტე)     მე კი უკან ვდგავარ

敵を切るべし(ტეკი ო კირუ ბეში) რომ გავჭრა მოწინააღმდეგე

რა შეიძლება ვთქგმნოთ აქედან:

„მე მოტყუებით ვაცლი მოწინააღმდეგეს, რომ ჩემი გამოსახულება გაჭრას, როდესაც მე უკვე მის ზურგსუკან ვარ, რათა ის დარტყმით ძირს დავცე.”

ჰანმი-ირიმის დგომი სხეულს ექვსი მიმართულებით (როპო) ხსნის, რაც საშუალებას გვაძლევს, შესვლის მოძრაობის წყალობით და თითქოს რაღაც ჯადოსნობით მოწინააღმდეგის მხედველობიდან გავქრეთ და ამასთანავე უსაფრთხოდ, ამ უკანასკნელის უკან, მომგებიან პოზიციაში დავდგეთ. ამ ბრუნვით შესვლას სახელად ირიმი-ტენკა ჰქვია და იგი სტრატეგიის მამოძრავებელი ელემენტია, რომლის წარმოშობაშიც ადამიანის ხელი არ ურევია, მაგრამ ეხება ყველა ადამიანს, ვისაც შეუძლია შეიცნოს ბუნების დიადი კანონი, ფუნდამენტური კანონი ადამიანის სხეულის მოძრაობის შესახებ ბრძოლის სიტუაციაში. ნებისმიერ ადამიანს, რაკი ისეა აგებული, როგორ არის, შეუძლია იმოქმედოს იდეალურად, თუკი ამ კანონთან თანხვედრით გააკეთებს ამას. ეს კანონი გეომეტრიული და ბიომეტრიული მონაცემების გათვალისწინებითაა ჩამოყალიბებული და მისი წარმოთქმა მხოლოდ მას შეუძლია, ვისაც ის ესმის.

მიამოტო მუსაშის ნაწერებისა და მის მიერვე შესრულებული ნახატების შესწავლის შემდეგ მე აქ ვამტკიცებ, რომ სტრატეგია, რომელსაც ის აღწერს, იგივეა, რაც აიკიდოს ირიმი-ტენკას პრინციპის საფუძველში ძევს. მიამოტო მუსაში ირიმი-ტენკას იყენებდა, მიამოტო მუსაში და მორიჰეი უეშიბა ლაპარაკობენ ერთსა და იმავე სტრატეგიაზე, რომელიც ხმლის ხმარებაზეა დაფუძნებული. მათი აღმოჩენების დამთხვევამ არ უნდა გაგაკვირვოთ, იმიტომ რომ ორივე მათგანმა საბრძოლო ხელოვნებების უმაღლეს წერტილს მიაღწია. ბევრი მთა არსებობს, მაგრამ როგორიც არ უნდა იყოს მთა, მას მხოლოდ ერთი მწვერვალი აქვს და ვინც მას მიაღწევს, ამ ერთადერთ რეალობას უსათუოდ აღმოაჩენს.

ო-სენსეი სამი თანმიმდევრული ეტაპის საშუალებით გაგვიძღვა თავისი წიგნის პირველ ნაწილში: ჯერ კამაე, შემდეგ ირიმი და ბოლოს ტაი ნო ჰენკა, რათა ეჩვენებინა ჩვენთვის, რომ არსებობს აიკის ფუნდამენტური პრინციპი, რომელსაც ის ირიმი-ტენკას ეძახის და რომელიც ამ სამი საწყისის პროდუქტს წარმოადგენს. მაგრამ როდესაც პრინციპის წინამავლი ეს სამი ეტაპი ფოტოებით დაასურათა, მან იგივე არ გააკეთა თავად ამ პრინციპისათვის. ეს არჩევანი ერთი შეხევდით შეიძლება უცნაურად მოგვეჩვენოს. იმდენად, რამდენადაც პრინციპი ამ სამი შემდგენელი ელემენტის ერთიანობისგან შობილი შედევრია, მოსალოდნელი იყო, რომ რომ ისიც, სულ მცირე, დასურათებული იქნებოდა.

ამ დაუსურათებლობის ორი არსებითი მიზეზი არსებობს: 

–         პირველი მეტაფიზიკურია: რაკი პრინციპი იქამდე არსებობს თითოეულ ამ შემთხვევათაგანში, ვიდრე გამოვლინდება, ბუდოს ამ თავში მისი დასურათება სწორედაც გამოვლინებამდე დამცრობის ტოლფასი იქნებოდა, თანაც აქ იგულისხმება თავი, რომელიც აიკის ეზოთერულ ცოდნას შეეხება (იმ გაგებით, რომ ეს ცოდნა მხოლოდ კვალიფიციური ადეპტებისთვისაა განკუთვნილი).

–         მეორე ფიზიკურია: ვინაიდან პრინციპი ირიმი-ტენკა ირიმისა და ტაი ნო ჰენკას ბრუნვის შერწმის შედეგია, ის უკვე ვლინდება ტაი ნო ჰენკას მოძრაობაში, რომელიც მას შესანიშნავად ავლენს ასეთად. ამიტომაც არც მისი ხელმეორედ დასურათების საჭიროება არსებობს. აიკის პრინციპის ეს პირველი გამოჩენა ტაი ნო ჰენკას ფორმით იმ სიღრმისეულ მიზეზს წარმოადგენს, რომ „ყოველდღიური პრაქტიკა  ტაი ნო ჰენკოთი“ (日々ノ練習ニ際シテハ先ッ體ノ變更) უნდა დაიწყოს. ფუძემდებელმა ეს მითითება თავისი უშიგომეს დოჯოს შესასვლელთან გააკრა 1931 წელს და ის ამას კიდევ ერთხელ გვეუბნება ბუდოში, მე-8 გვერდის მე-5 პუნქტში:

იმ ამბავმა, რომ ო-სენსეიმ იგრძნო საჭიროება, იდენტურად გაგმოეტანა ბუდოს შესავალში ის ექვსი მითითება, რომელიც მას გაკრული ჰქონდა რამდენიმე წლით ადრე უშიგომის დოჯოს შესასვლელში, უნდა დაგვაფიქროს იმის მნიშვნელოვნებაზე, რაც აქ წერია.

სათაური, რომლითაც მე-8 გვერდი იხსნება, პირველ რიგში იპყრობს ჩვენს ყურადღებას:

 技法圖解解說 – მუშაობის მეთოდების დასურათებული განმარტებები

ამ სათაურის ქვეშ იწყება წიგნის ის ნაწილი, რომელსაც ჩვენ სახელდახელოდ შევარქმევთ „ტექნიკას“. III თავში ვნახავთ, თუ რატომ უნდა მოვეკიდოთ უკიდურესი სიფრთხილით ტერმინ ტექნიკას. ამ სიფრთხილეს საერთოდ არ იჩენს ჯონ სტივენსი, როდესაც 技法圖解解說-ს თარგმნის, როგორც: შერჩეული ტექნიკების დასურათება და განმარტება (Illustration and explanation of selected techniques).

მთელი წიგნის განმავლობაში გაჩვენებთ, რომ პირიქით, ბუდო საერთოდ არ არის ტექნიკათა წარმოჩინება რომელიმე კატალოგის მიხედვით, როგორც ეს ინგლისურმა თარგმანმა შეიძლება გვაფიქრებინოს. ბუდო არის მსჯელობა მეთოდზე, რომელსაც უნდა მივდიოთ, რათა აიკის მივაღწიოთ და ამიტომაც ტექნიკებს ამ ნაშრომში ის დანიშნულება აქვს, რომ ისინი მხოლოდ ამის დემონსტრირებისათვის აუცილებელი მხარდაჭერაა და სხვა არაფერი. აი, რატომ უნდა იყოს აქ ტექნიკაზე უპრიანი მუშაობის (技) მეთოდი (法), როდესაც 技法-ს ვთარგმნით.

ქვესათაური 練習上ノ心得, რომელიც უშიგომის დოჯოში გამოკრულ მითითებებს გვაუწყებს წინასწარ, ასევე ნიშანდობლივია.

心得 ცოდნას, ინფორმაციას, სწავლას ნიშნავს და არავითარ შემთხვევაში სიფრთხილესა და სიფხიზლეს. ჯონ სტივენსი კი ამ სათაურს თარგმნის, როგორც სიფრთხილის გამოჩენა ვარჯიშის დროს (Precautions for training). ამგვარი მოქმედებით ის თვითნებურად ამახვილებს ყურადღებას ვარჯიშის უსაფრთხოების პირობებზე და საერთოდ უგულებელყოფს 心得-ის შინაარსს. მაგრამ თუკი უსაფრთხოება ვარჯიშის დროს აუცილებელია, სტივენსის მიერ წინ წამოწეული სიფრთხილე სრულებითაც არ არის ო-სენსეის მითითებების მთავარი საზრუნავი, და თარგმანი მითითებები ვარჯიშისთვის, რაც ზუსტად შეესაბამება იაპონური ტექსტის შინაარსს, აშკარად უმჯობესი უნდა იყოს.

ამ მითითებებს შორის გვხვდება ეს, მე-5 პუნქტში, რომელშიც ნათლად ჩანს, რომ მას არაფერი აქვს საერთო სიფრთხილესთან:

日々ノ練習ニ際シテハ先ッ體ノ變更

ყოველდღიური ვარჯიში იწყება ტაი ნო ჰენკოთი

ფუძემდებლის ამ უმთავრეს მითითებაში ჯონ სტივენსი 體ノ變更-ს თარგმნის, როგორც „საბაზო მოძრაობებს“  (basic movements) და წერს: ყოველდღიური ვარჯიშისას დაიწყეთ საბაზო მოძრაობებით (In daily training, begin with basic movements).

კი მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, 體ノ變更 ტაი ნო ჰენკოა. რატომ უნდა შეიცვალოს ის „საბაზო მოძრაობებით“? „საბაზო მოძრაობების“ დაწერა ადამიანს აფიქრებინებს, რომ ვარჯიში ერთგვარი ტანვარჯიშით, მოთელვა-გახურებით უნდა დაიწყოს, რაც მარტივ მოძრაობებზეა დაფუძნებული. არადა ტაი ნო ჰენკოს არაფერი აქვს საერთო ასეთ აზრთან, ტაი ნო ჰენკო პრინციპის ფიზიკური გამოხატულებაა და ის სულ არაა ტანვარჯიში. ის პრინციპის პირველი გამოვლინებაა უნიკალური, ფუნდამენტური ფორმით, რომელიც ყოველთვის ერთნაირია და რომელზეც ო-სენსეი გვეუბნებოდა, ყოველი ვარჯიშის წინ პირველ რიგში სწორედ ეს უნდა გააკეთოთო. ეს იმისთვისაა, რომ თითოეულმა გაიგოს ბოლოს და ბოლოს, რომ აქ საქმე გვაქვს პრინციპთან და გაიფიქროს გულის სიღრმეში, აი რა უნდა ავამოქმედოთ ახლაო. სამი გვერდის მოშორებით, მე-2 ნაწილში, ო-სენსეის მიერ მისი წარმოდგენა აიკის მოქმედების პრინციპის ამოქმედების მოდალობად ტაი ნო ჰენკოს ფუნდამენური მნიშვნელობის დადასტურება გახლავთ. ამ ყოველივეს საერთო არაფერი აქვს ინგლისურ თარგმანში მოხსენიებულ მოთელვა-გახურების ტანვარჯიშთან, რასაც მკითხველი არასწორ გზაზე გაჰყავს და ო-სენსესის სწავლებასთან ახლოს მისვლაში აშკარად ხელს უშლის.

თანაც, თუ გნებავთ უფრო მარტივად, რატომ ითარგმნა ასე ჩახლართულად ეს გამოთქმა, ტაი ნო ჰენკო, როცა ის ყველა აიკიდოკასათვის კარგად ნაცნობია და ისინი მიჩვეულნი არიან მისი იაპონური ფორმულირებით გამოყენებას?

რა თქმა უნდა, ყველამ მიაქცია ყურადღება, რომ ამ გვერდის დასაწყისიდან ტაი ნო ჰენკა (體ノ變化) წერია და (წარმოითქმის) როგორც ტაი ნო ჰენკო (體ノ變更). ამის მიზეზი, ცხადია, ისაა, რომ თავად ო-სენსეი იყენებს აქ კანჯის 更 ტაი ნო ჰენკოს დასაწერად, მაშინ როცა სხვაგან ყველგან ხმარობს კანჯის 化 იმისათვის, რომ დაწეროს ტაი ნო ჰენკა.

ეს გარემოება დამატებით საშუალებას გვაძლევს, დავასრულოთ ძველისძველი კამათი აიკიდოს მოვარჯიშეთათვის ესოდენ მნიშვნელოვანი ამ გამოთქმის სწორი წარმოთქმის შესახებ: ო-სენსეი ფაქტობრივად ორივე წარმოთქმას იყენებდა, რომლებიც ორ განსხვავებულ დაწერილობასა და ორ შინაარსობრივ ნიუანსს შეესაბამებოდა ერთი და იმავე გამოთქმისათვის. აქ იგი დიდი დახვეწილობით გვაგებინებს, რომ პრინციპია ტაი ნო ჰენკა (化), როდესაც ის ამოქმედდება თავის სტრატეგიულ განზომილებაში, რაც კონფლიქტის რეალობას უკავშირდება და რომ ეს არის ტაი ნო ჰენკო (更), როდესაც საქმე ეხება მის განმეორებას ისევ და ისევ, და თავიდან, ყოველ დღე, თითოეული ვარჯიშის დასაწყისში. კანჯის 更 (kō) მართლაც აქვს სხეულის შეცვლის პერმანენტულ გამეორებასთან სრულიად მორგებული ორივე შინაარსი: ის ერთდროულად ნიშნავს შეცვლასაც და ჩანაცვლებასაც, და ამავე დროს, ხელახლა, ახლებურად.

როდესაც ო-სენსეის აქცენტის გაკეთება ვარჯიშის დასაწყისში მოქმედების პრინციპის აუცილებელ სისტემატურ გამეორებაზე სურდა, მაშინ ის ტაი ნო ჰენკოს ამბობდა, როგორც ამას ვარჯიშისათვის გასათვალისწინებელ მითითებებში აკეთებს მე-8 გვერდზე, მაგრამ როდესაც ის პრინციპზე მსჯელობდა თავის სტრატეგიულ შესრულებაში, მაშინ ამბობდა ტაი ნო ჰენკას, როგორც ამას 體ノ變化-ის დაწერის მანერა გვიჩვენებს ბუდოს მთელ დარჩენილ ნაწილში.

თუკი უზადო ლოგიკის გამოა, რომ ოსტატმა უეშიბამ არ დაასურათა ირიმი-ტენკას პრინციპი ბუდოს მე-11 გვერდზე, თავს უფლებას მივცემ — და თან უდიდესი მოწიწებით — მე დავასურათო აქ ეს და, ცხადია, ამისთვის გამოვიყენო ტექნიკა, რომელიც საუკეთესოდ განასახიერებს ირიმის პრინციპს, როგორც ჩვენ ეს ერთხელ უკვე ვნახეთ: ირიმი ნაგე. ამ მიყოლებით გადაღებულ სურათებზე ვხედავთ, როგორ შედის ო-სენსეი მარცხენა ფეხით (ირიმი), რასაც მყისიერად მოჰყვება უკანა, მარჯვენა ფეხის 180°-იანი ტრიალი წინა ფეხის გარშემო (ტაი ნო ჰენკა):

ეს სრული მოძრაობა აიკის ირიმი-ტენკას პრინციპია და ის სამი საწყისიდან (კამაე, ირიმი და ტაი ნო ჰენკა) იბადება.

მაშასადამე, არსებობს პრინციპი (იჩი რეი), შობილი სამი საწყისიდან (სან გენ), და ეს იმ ეზოთერული ფორმულის მიხედვითაა, რომლის ხმარებაც ასე უყვარდა ფუძემდებელს: იჩირეი, შიკონ, სანგენ, ჰაჩირიკი.

ამ წიგნის V თავში ჩვენ კიდევ დავუბრუდებით ო-სენსეის სწავლების ამ ასპექტს, მას შემდეგ, რაც აღმოვაჩენთ II და III თავებში, თუ რას შეესაბამება შიკონ და ჰაჩირიკი.

ჯუნბი დოსას დასასრული

მაშასადამე, ირიმი-ტენკათი ჯუნბი დოსა დასრულებულია, ამიერიდან ვიცით, როგორ უნდა მოემზადოს შევარდენი და როგორ უნდა იმოქმედოს მან. მორიჰეი უეშიბამ სკრუპულოზურად ახსნა და ნაბიჯ-ნაბიჯ გვიჩვენა ამ თავში, თუ როგორ მუშაობს აიკის მოქმედების პრინციპი თავისებური საწყისი დგომიდან, რომელსაც ჰანმი-ირიმი ეწოდება.

ასახსნელი რჩება აიკის ოთხი დიდი კანონი და ამასთან საჩვენებელია, თუ როგორ გამოიხატება მათი საშუალებით პრინციპი, რომლის ფუნქციონირებაც ახლახანს აღწერა მან ჯუნბი დოსებში.

მზერისაგან დამალული ამ რაღაცეების საჩვენებლად სხვაგვარად ვერ მოიქცეოდა, უნდა გამოეყენებინა მასალა, რომელსაც (აიკიდოს, ანუ სწავლების მეთოდის თვალსაზრისით თუ განვიხილავთ) სახელად ტექნიკა ჰქვია. მაგრამ ახლა ის ტექნიკაზე არ დაგველაპარაკება, აიკიდოს მოძრაობებს მხოლოდ ქარგად გამოიყენებს, რათა გვიჩვენოს, რომ სამყაროს ჰარმონიის წყალობით აიკის მოძრაობები სპონტანურად ჩნდება, რომ ისინი მომენტის საჭიროებასთან შესანიშნავადაა მორგებული, და თან ისე, რომ ეს ჰარმონია ადამიანთა მხრიდან შესაბამისი მოქმედების შესარჩევად ჩატარებული გამოთვლების შედეგი არ არის.

ამგვარი რეალობა გასაოცარია, მაგრამ ის სულაც არ არის ზებუნებრივი, ფიზიკის კანონებს ემორჩილება, რომლებიც იაპონურ ენაში რიაის კონცეფციით გამოიხატება. მალე ვნახავთ, რომ ბუდოს გაგრძელება ამ კანონების განმარტებას წარმოადგენს.

…გაგრძელება იქნება…

ფილიპ ვოარინო
2025 წლის ოქტომბერი

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-junbi-dosa-fin-irimi-tenka-ru-shen-zhuan-hua/

體ノ變化後 両足ヲ六方に開き姿勢ヲ安定セシマルを要ス – ამ ფრაზის ინგლისური თარგმანიც ისეთივე მაზალოა, როგორც წინა ფრაზებისა…

…გაგრძელება…

2 – ირიმი  入身  

…შევარდენი გადაადგილდება (動)…

მოძრაობა, რომელსაც ო-სენსეი აჩვენებს ამ ფოტოებზე, აიკიდოში ირიმი ნაგეს სახელითაა ცნობილი. ფუძემდებელი აქ ამ ტერმინს არ იყენებს, ის მხოლოდ ირიმის ახსენებს.

ნეტავ რატომ?

პირველი მიზეზი საკმაოდ რადიკალურია — ფუძემდებელი არც ერთ ტექნიკას ინდივიდუალური დასახელებით არ მოიხსენიებდა. ის არ იყენებდა არც ირიმი ნაგეს და არც სხვა სახელწოდებებს, რომლებსაც ჩვენ ვხმარობთ დღეს ილეთების მოსახსენიებლად. ამ უმნიშვნელოვანეს პუნქტს მომდევნო თავში ისევ დავუბრუნდებით.

რაც შეეხება მეორე მიზეზს — რაც ასევე კავშირშია პირველ მიზეზთან — მასზე პასუხის გაცემის საშუალებას მე დღეს ტამურა სენსეი მაძლევს. ერთ დღეს, როდესაც ის პიერ შასანთან ერთად თვითმფრინავით მგზავრობდა, არც აცია, არც აცხელა და პიერი ამ სიტყვებზე დააფიქრა: „ირიმი ნაგეს იმიტომ ჰქვია ასე, რომ ის ყველაზე უკეთ ასახავს ირიმის პრინციპს“. „სენსეი, რატომ უფრო ადრე არ მითხარით ეს?“ ჰკითხა პიერმა, რომელიც ამ შენიშვნამ ჯერ დააფიქრა, შემდეგ კი ჩამთან ლაპარაკში გამიმეორა.

ირიმი (入身) სხეულში შესვლას ნიშნავს, შეტევის სხეულში, ესე იგი მოწინააღმდეგის სფეროში მოქმედებაზე კონტროლის ხელში აღების მიზნით. ეს აიკიდოს ფუძემდებლური პრინციპია და აიკიდოს ყველა ტექნიკა აუცილებლად ამ პრინციპსაა მორგებული. თუმცა დღეს ირიმი ნაგეს სახელით ცნობილ გდების ტექნიკას ერთი თავისებურება ახასიათებს, იგი ტორის ხერხემლის მოწინააღმდეგის ხერხემალზე სუპერპოზიციის საშუალებით ხორციელდება. ეს დამთხვევა, ორი ხერხემლის ეს ერთიანობა ირიმი ნაგეს ის თავისებურება გახლავთ, რომლითაც ირიმის პრინციპი თვალსაჩინოდ და განსაკუთრებული სიცხადით იჩენს თავს. აი, რისი თქმა უნდოდა ტამურა სენსეის პიერ შასანისთვის, აი, რატომ ჰქვია ირიმი ნაგეს ეს სახელი

თუკი ფუძემდებელი თავისი წიგნის მე-2 პუნქტს ასათაურებს ტერმინით ირიმი, ეს ნიშნავს, რომ იგი აქ არა ერთ რომელიმე ტექნიკაზე, ილეთზე, არამედ თავად აიკის პრინციპზე ლაპარაკობს. ამ პრინციპის წარმოსაჩენად, მკითხველისთვის მის საჩვენებლად, ის აიკიდოს მოძრაობას მიმართავს დახმარებისათავის, სხვაგვარად ვერც მოიქცეოდა. მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ბუდოს მე-10 გვერდის ამ ოთხი ფოტოს მიზანი ირიმი ნაგეს ჩვენება არ გახლვათ, მათი დანიშნულება პრინციპის წარმოდგენაა, რომელიც ყველაზე ნიშანდობლივად და სუფთა სახით სწორედ ამ ილეთში იჩენს თავს. ეს სურათები პრინციპის ილუსტრაციაა და ყოველგვარი ტექნიკური განხილვა-შეფასება გვერდზეა გადადებული. სწორედ ამის გამო არ არის ნაჩვენები უკეს ვარდნა, რადგან ის მართლაც ტექნიკაზე გააკეთებდა აქცენტს და პრიციპიდან სხვა რამეზე გადაიტანდა ყურადღებას.

ამასთან აიკიდოს პრინციპი შესვლაა და ის ტრიალით შესვლაში მდგომარეობს. ეს მისი მოდალობაა. ეს არის უმთავრესი ინფორმაცია — გამქრალი ინგლისურ თარგმანში — რომელიც ო-სენსეიმ მოგვცა კამაეს ამ მესამე, ესოდენ მნიშვნელოვან ფრაზაში: ამ ექვსი მიმართულებისკენ არ მივდივართ ნებისმიერი სახით, არ მივდივართ პირდაპირ, იქითკენ სპირალური ბრუნვით მივემართებით.

მას შემდეგ, რაც ირიმი იმ მოძრაობით აჩვენა, რომელიც საუკეთესოდ გამოხატავს ამ პრინციპს, ო-სენსეიმ ახლა უკვე ტრიალი უნდა გვიჩვენოს. და იგი ამას გააკეთებს იმ მოძრაობით, რომელიც საუკეთესოდ და ყველაზე არსებითი სახით გამოხატავს პრინციპის ბრუნვით მოდალობას. ეს მოძრაობა არის ტაი ნო ჰენკა და ამიტომაცა იგი ბუდოს გეგმის მესამე პუნქტი, ჯუნბი დოსას მესამე პუნქტი

3 – ტაი ნო ჰენკა   體ノ變化

 …შევარდენი რწევით გადაადგილდება (動) …

ტაი ნო ჰენკა 180°-ით ტრიალია, რომელსაც ჩვენი სხეული მოწინააღმდეგის გვერდით მიჰყავს, რათა მათ ერთი მიმართულებით იყურონ. წინა ტერფი არის ის ღერძი, რომლის გარშემოც უკანა ფეხი ტრიალებს.

აი, ის მნიშვნელოვანი მითითება, რომელსაც ო-სენსეი გვაძლევს, თარგმნილი სიტყვასიტყვით, როგორც ყოველთვის:

 體ノ變化後                  ტაი ნო ჰენკას შესრულების შემდეგ,

両足ヲ六方に開き                 გახსენით ტერფები ექვსი მიმართულებით                

姿勢ヲ安定セシマルを要ス           რათა აღიდგინოთ დგომი, ეს არსებითია.

აი როგორ თარგმნა ეს ჯონ სტივენსმა:

სხეულის ბრუნვის შემდეგ შეინარჩუნეთ სამოცი გრადუსიანი კუთხით გახსნილი ტერფები – ეს ყველაზე მდგრადი დგომია.

ეს თარგმანი ისეთივე მაზალოა, როგორც წინა თარგმანები:

1-     იაპონური ტექსტი არ გვეუბნება ტაი ნო ჰენკას შესრულების დროსო, ის გვეუბნება, ტაი ნო ჰენკას შესრულების შემდეგო (後). ეს სავსებით ნორმალურია, რადგან  როპო (ჰანმი-ირიმი) დგომია, შეჩერების თვლაა, 180°-ით ტრიალის დროს კი სხეული მოძრაობს და ყველასთვის გასაგებია, რომ შეუძლებელია თან გადაადგილდე და თან, ამავდროულად, ერთ პოზიციაში დარჩე, ეს ორი რამ ერთმანეთთან შეუთავსებელია.

2-     როპო კიდევ ერთხელ არის ნათარგმნი, როგორც სამოც გრადუსიანი კუთხე, მაშინ როცა იაპონური ტექსტი სულაც არ ამბობს ამას და ისევ და ისევ ჯიუტად იმეორებს გამოთქმას ექვსი მიმართულება (六方).

3-     იაპონური ტექსტი არავითარ შემთხვევაში არ ამბობს, რომ როპო ყველაზე მდგრადი დგომია. ამისათვის უნდა ეწეროს: 最も安定した姿勢である. მაგრამ კანჯი 最, რომელიც ნიშნავს ყველაზე მეტად, არსადაა ო-სენსეის ტექსტში. როპოსთვის მინიჭებული ეს მდგრადობა მთარგმნელი გამოგონებაა. ო-სენსეი უბრალოდ წერს, მოძრაობის შემდეგ უნდა დავუბრუნდეთ მდგრადობასო, უნდა აღვიდგინოთ როპოს საწყისი უსაფრთხო დგომი, რომლის შესახებაც უკვე განმარტა კამაეს სათაურის ქვეშ, ყოველი მოქმედების ბოლოს უნდა დავიბრუნოთო. ჰანმიში ამ დაბრუნების მიზეზი ამ დგომის დიდ სიმდგრადეში კი არ მდგომარეობს, რასაც ო-სენსეი საერთოდ არ ახსენებს, არამედ ექვსი მიმართულებით (როპო) მისი მობილურობის პოტენციალში, რაც მთავარი სტრატეგიული უპირატესობაა.

ვნახოთ, რას გვეუბნება ტაი ნო ჰენკას იდეოგრამები:

體 – ტაი
ეს არის ის, რაშიც ბევრი ძვალია, სხვა სიტყვებით, სხეული. ო-სენსეი ჯერ კიდევ იყენებდა ამ ძველ კანჯის, რომელიც დღეს 体-ითაა შეცვლილი.

ノ- ნო
ეს ძველებური ყაიდაა の-ს დასაწერად და კავშირის მარტივი (კუთვნილების აღმნიშვნელი) ნაწილაკია.

變 – ჰენ
ო-სენსეი ჰენ-ის ძველ ფორმას იყენებს, რომელიც ომის შემდეგ გამარტივდა, 変-ად იქცა და ცვლილებას, ტრანსფორმაციას, მეტამორფოზას ნიშნავს.

化 – კაამ კანჯის შინაარსიც ცვლილებაა, თუმცა მოტყუების, ფინტის გაკეთების ნიუანსით, რასაც შეცდომაში შეყვანის, გაცურების, თავგზის არევის და თვით მოჯადოების აზრიც ემატება.

მაშასადამე აიკიდოში ტაი ნო ჰენკა 體ノ變化  მოულოდნელი მოძრაობით მოწინააღმდეგის მოტყუება, სხეულის მარტივი, ბრუნვით მოძრაობით მისი წამიერი დეზორიენტირება და, შედეგად, გაუჩინარებაა, რითაც თითქოს ნუსხავ და აჯადოებ მას.

ჰენ-ში 變 არსებული მეტამორფოზის იდეა თავის მნიშვნელობას ჰენკა-ში 變化 კიდევ უფრო აძლიერებს. გამოდის, რომ ფინტთან, მისტფიკაციასთან დაკავშირებული ეს ნაირნაირი ნიუანსები მთლიანად გამქრალია ტაი ნო ჰენკას თანამედროვე დაწერილობაში (体の変更), რომელიც მხოლოდ სხეულის უბრალო მოდიფიკაციას (変更) ნიშნავს. თანამედროვე აიკიდომ ტაი ნო ჰენკას დაწერის მანერა შეცვალა და ამით ის შინაარსი დაკარგა, რომელიც ო-სენსეის დედან ნაწერში იყო და რომლის მნიშვნელობასაც მე-3 თავში დავინახავთ.

აქ წამით შევჩერდეთ და ჩვენს ხელთ არსებული ცნობები შევაჯამოთ:

1-     კამაე ჰანმი-ირიმის ასე იმიტომ ჰქვია, რომ ეს დგომი ბუნებრივად ღიაა ექვსი მიმართულებით და საშუალებას იძლევა, ადამიანი მყისიერად გადაადგილდეს ამ ექვსი მიმართულებით… და ამგვარად შევიდეს მტრის სფეროში.

2-     ეს ღიაობა ექვსი მიმართულებით მხოლოდ ჰანმი-ირიმის დგომიდანაა შესაძლებელი, ესაა მისთვის დამახასიათებელი თავისებურება და ამიტომაც მიეწება ბუნებრივი ატრიბუტივით სახელი როპო (ექვსი მიმართულება). რაკი მეტონიმიის გამო ეს ორი ცნება ერთმანეთს ასოციაციით მჭიდროდ უკავშირდება, როპო ხანდახან ჰანმის ნაცვლად იხმარება დგომის აღსანიშნავად, მაგრამ ჩვენ წინაშე არსებული რეალობა ერთადერთია და ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული დგომი არ არსებობს.

3-     ეს ექვსი მიმართულებით ღიაობა საბრძოლო უპირატესობაა, იმიტომ რომ იგი დიდ მობილურობას გვთავაზობს. ამიტომაც უნდა იყოს ის ყველა მოძრაობის დასაწყისში და ახალი მოქმედების ევენტუალობის გამო ის აუცილებლად უნდა აღდგეს, როგორც კი მოძრაობა ჩერდება და მდგრადობა ბრუნდება. სამაგიეროდ, მას არ მოაქვს დიდი მდგრადობა, განსხვავებით იმისაგან, რასაც ჯონ სტივენსი არასწორად ათქმევინებს ო-სენსეის.

4-     შესვლა (ირიმი) მოწინააღმდეგის გვერდზე შეცურებით ხორციელდება, რომელიც არ უნდა იყოს არჩეული მიმართულება.

5-     თავისი სრული სახით შესრულებულ ირიმის თან ახლავს 180°-იანი ტრიალი წინა ტერფის გარშემო, რომელიც ამ შემთხვევაში ღერძად იქცევა. ტაი ნო ჰენკად წოდებული ეს ტრიალი აუცილებელია იმ სპირალური გზის დასაწყებად, რომელსაც ექვსი მიმართულებით მივყავართ.

რა გვაკლია იმისათვის, რომ აიკის მოქმედება სრული იყოს?

გვაკლია ირიმის წარმოდგენა, როდესაც ის თავისი სრული ფორმით კეთდება, ანუ მოჰყვება ტაი ნო ჰენკად წოდებული 180°-იანი ბრუნი, რომელიც ჩვენ ეს-ესაა, ვნახეთ. აიკიდოს მოძრაობისათვის დამახასიათებელი ამ თავისებური შესვლის აღსაწერად დღეს სახელად ირიმი-ტენკანი ჰქვია, თუმცა ო-სენსეი მას არ ეძახდა ასე. ის ამბობდა და წერდა ირიმი-ტენკა. ეს იქნება ჯუნბი დოსას უკანასკნელი პუნქტი, რომელსაც ფუძემდებელი აიკის მოძრაობის გეგმის წარმოსადგენად გვაძლევს.

…გაგრძელება იქნება…

ფილიპ ვოარინო
2025 წლის სექტემბერი

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-zhun-bei-dong-zuo-junbi-dosa-2-irimi-tai-no-henka/

足ノ踏ミ方ニハ外六方、内六方及外巴、内巴アリ 練習ノ際ニ傅授ス  ამ ფრაზის თარგმანი ინგლისურ ვერსიაში ჭკუაზე შემშლელია…

“Nessuna azion naturale si può abbreviare. Ogni azion naturale è generata dalla natura nel più brieve modo, che trovar si possa.”

Leonardo da Vinci – Pensieri sulla natura  (Legge del minimo sforzo)

ჯუნბი დოსა 準備動作 – მომზადება მოქმედებისათვის

როდესაც მე აიკიდო დავიწყე ნობუიოში ტამურასთან 1977 წელს, გაკვეთილს ყოველთვის საკმაოდ თავისებური მომზადებით იწყებდა, რაც პირდაპირ ერგო მემკვიდრეობით ო-სენსეის მორიჰეი უეშიბასაგან. მეც ისე მივეჩვიე მოძრაობების ამ ერთობლიობის გამეორებას, რომ შინაარსი დიდად არ მესმოდა და ამაში, მართალი ვთქვა, მხოლოდ ერთგვარ გახურება-მოთელვას, სხვა სიტყვებით, ფოლკლორულ, ნახევრად ფიზიკურ და ნახევრად გონებრივ ვარჯიშს ვხედავდი. ამ მომზადებას სახელად ჯუნბი დოსა ერქვა.

იმ ფორმით, რომელიც მას იმხანად ჰქონდა, ჯუნბი დოსა მთლიანად მიატოვეს თვით იაპონიაში, სადაც ახლა ის სრულიად მივიწყებულია. ტამურას რამდენიმე მოწაფემ ეს ტრადიცია განაგრძო და, ჩემი აზრით, ისინი მართლები იყვნენ, რომ შემოინახეს, იმიტომ რომ ეს ფუძემდებლისგან მოდიოდა და მრავალრიცხოვანი სწავლებებით იყო მდიდარი. მე თავად კვლავაც ვასრულებ მას… და, იმედი მაქვს, უფრო გააზრებულად, ვიდრე წინათ.

მიუხედავად ამისა, ძალიან გამიკვირდა, როდესაც დავინახე, რომ ჯუნბი დოსა ო-სენსეის წიგნის ყველაზე მნიშვნელოვან თავს სათაურად ჰქონდა წამძღვარებული. მალე ვნახავთ, რომ ბუდოს მე-9, მე-10 და მე-11 გვერდები მართლაც წიგნის ცოცხალ გულს წარმოადგენს. თუმცა ჯუნბი დოსას სათაურის ქვეშ ჩემი ახალგაზრდობის დროინდელი გრძელი მომზადება მაინც არ არის. მაშ რითია ამ სამ ძალიან განსაკუთრებულ გვერდზე გამოტანილი ელემენტები მომზადება? რითია ეს მომზადება ასეთი მნიშვნელოვანი და რითაა გამართლებულია ის ამბავი, რომ ო-სენსეი მას ფუძემდებლურ თავს უძღვნის აიკის ტექნიკათა შესავალში? ან რატომ აირჩია მან ეს იდუმალებით მოცული სათაური? ვფიქრობ, ეს სამი კითხვა იმსახურებს, რომ დავსვათ.

ვნახოთ, რას გვეუბნება იდეოგრამები ჯუნ ბი დო სა.

ჯუნ 準 : შევარდენი / მოწესრიგება / კორექტირება

ბი  備 : ბრძოლისათვის მზად / მომზადებული

დო  動 : მოძრაობა / გადაადგილება / ქანაობა

სა  作 : კეთება / მოტყუება / ფინტის ჩატარება

კანჯის მიერ ჩვენთვის მოცემული ინფორმაცია უფლებას გვაძლევს, ო-სენსეის მე-2 თავის სათაური, ჯუნბი დოსა, შემდეგი ფრაზით ვთარგმნოთ: შევარდენი აკორექტირებს თავის დგომს, მზადაა ბრძოლისათვის, შემდეგ კი გადაადგილდება მომატყუებელი ქანაობით.

აქ არანაირი ინტერპრეტაცია არ არსებობს, უზუსტესადაა აღდგენილი წერილობითი ნიშნების აზრი და ახლავე ვნახავთ არქაული მნიშვნელობის სრულ საჭირობას ო-სენსეის მეტყველებასთან მიმართებაში. მაგრამ თარგმანი ვერ იქნება ასეთი ხატოვანი, ის უფრო სინთეტურ ფორმულირებას მოითხოვს და ჩვენც ვთქვათ მომზადება მოქმედებისათვის, რაც, მიუხედავად ყველაფრისა, იმ ორ მთავარ აზრს ინარჩუნებს, რომელსაც კანჯი შეიცავს.

აქ ვხედავთ პირველ აცდენას ჯონ სტივენსთან, რომელიც ჯუნბი დოსას საბაზო მოძრაობას თარგმნის, ეს თარგმანი არ არის დამაკმაყოფილებელი, რადგან მასში იაპონური ენის მიერ გამოხატული მოზადების ზუსტი აზრი იკარგება.

თანაც კანჯის ზუსტ შინაარსს აქ ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ახლა ო-სენსეის ინსტრუქციების თავად გეგმას ვნახავთ, რომელიც შემდეგი თანმიმდევრობით ლაგდება:

1 – კამაე

2 – ირიმი

3 – ტაი ნო ჰენკა

4 – ირიმი-ტენკა (ო-სენსეი წერს ტენკა-ს და არა ტენკანს-ს და მალე ვნახავთ, რატომაც)

ბუდოს გეგმის ეს ოთხი პუნქტი მართლაც გასაოცრად შეესაბამება იმ აზრებს, რომლებიც ჯუნბი დოსას ოთხ კანჯიში ფიგურირებს. ამასთან, ამგვარი კორელაცია ვერც შემთხვევითი იქნება და ვერც ო-სენსეი უეშიბას სურვილის ანარეკლი, რადგან ვერც არც აიკის მოქმედების პრინციპის სტრუქტურაზე მოახდენს ვინმე ზემოქმედებას და ვერც იდეოგრამების არქაულ მნიშვნელობებზე. აიკის მოქმედების პრინციპისათვის დამახასიათებელი ოთხი პუნქტის სრული შესაბამისობა 準備動作-ის შინაარსთან უთუოდ არის ის მიზეზი, რის გამოც ო-სენსეიმ თავისი წიგნის მე-2 თავს ეს სათაური შეურჩია, მაგრამ ფაქტი, რომ იგივე რეალობა თარგმნილი იყოს ორი ერთმანეთისთვის უცხო გამოთქმით, იმ რაღაცის უნივერსალურ ხასიათს გვიჩვენებს, რაზეც ახლა ვილაპარაკებთ.

1 – კამაე 構え

準備 – შევარდენი ასწორებს თავის დგომს და მზადაა ბრძოლისათვის…

ყველაფერი კამაეზე, დგომზეა დამყარებული. იაპონური ზმნა 構える(კამაერუ) ერთდროულად ფიზიკურ, გონებრივ და ემოციურ მომზადებას, ანუ სწორი პოზიციის დაკავებას ნიშნავს. კამაე საფუძველია, საძირკველი და დასაწყისი ყველაფრისა, რაც ამას მოჰყვება. კამაე არსებითია და ყველაფერი ამ უნიკალურ დგომზეა დამოკიდებული. ო-სენსეი ამ კამაეს 半身入身-ს (ჰანმი-ირიმი) უწოდებს, და ის არცერთ სხვა კამაეს არ ახსენებს თავის წიგნში. უმთავრესია, გვესმოდეს, რომ აიკიდოში ჰანმი-ირიმის გარდა სხვა დგომი არ არსებობს.

ამ თავში, სადაც ბუდოს ტექნიკური ნაწილი შემოდის, მის ფრაზებში, თითოეული სიტყვა მნიშვნელოვანია, თითოეული სიტყვა ზუსტია, ო-სენსეის მიერ რუდუნებით შეწონილია და თავის თავში ატარებს მესიჯს, რომელიც არაფრით არ შეიძლება გადასხვაფერდეს თარგმანში და ამით იქ თავმოყრილი ინსტრუქციების სწორი გაგება დაიკარგოს.

პირველი ფრაზა შემდეგ რამეს ამბობს სიტყვასიტყვით:

氣勢ニヲ充實          აღივსეთ მძლავრი ენერგიით,

シ足ヲ六方ニ開キ            გახსენით თქვენი ტერფები ექვსი მიმართულებით

半身入身合氣ノ姿勢    დადექით აიკის ჰანმი-ირიმის დგომში,

ヲ以テ敵ニ對ス              და ასე აღმოჩნდით მტრის პირისპირ.

ჯონ სტივენსის ინგლისური თარგმანი („კოდანშას“ გამოცემის 39-ე გვერდი) ამ ფრაზის შინაარსს ორ არსებით პუნქტში ცვლის:

1 – ტერმინი როპო (六方), ექვსი მიმართულება, თარგმნილია როგორც სამოც გრადუსიანი კუთხე, რაც სრულად განსხვავდება იაპონური ტექსტისაგან.

2 – ტერმინი ჰანმი-ირიმი (半身入身), თარგმნილია როგორც მხოლოდ ჰანმი, სიტყვა ირიმი (შესვლა) ამოღებულია და ჩანაცვლებულია სიტყვით მოქნილი, რასაც არავითარი კავშირი არა აქვს იაპონურ 入身-სთან.

იაპონური ენა ორაზროვანი ენაა, რაც მთარგმნელს ზოგჯერ თავისი არჩევანის გაკეთებას აიძულებს  და ნორმალურია, რომ სხვადასხვა მთარგმნელების მიერ შესრულებულ ერთსა და იმავე ტექსტის თარგმანში ნიუანსების დონეზე იპოვოთ განსხვავებული ინტერპრეტაციები. მაგრამ აქ ასე არ არის, საქმე არ გვაქვს თარგმანის გარდაუვალ და თავიდან აუცილებელ ნიუანსებთან. აქ უკვე შინაარსის ცვლილებასთან გვაქვს საქმე და ეს ცვლილებები იმდენად მძიმეა, რომ ისინი ფუძემდებლის მიერ მოცემულ ორ უმთავრეს ინფორმაციას აქრობს.

ჩვენ მართლაც დაგანახებთ, რომ ეს ორი ინფორმაცია, ჰანმი-ირიმი და როპო, სწორედაც ისინია, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს, დავტოვოთ აიკი-დოს სამყარო, და აიკის სამყაროში შევიდეთ. რადგან გონებაში სულ უნდა გვქონდეს, რომ ო-სენსეისთვის აიკი-დო მეთოდია (道 do), რომელიც საშუალებას გვაძლევს, აიკიმდე (合氣) მივაღწიოთ. მე-2 თავში ვნახავთ, როგორ გადაეცათ ფუძემდებლის ეს კონცეფცია მის საუკეთესო მოწაფეებს.

ჯუნბი დოსას მესამე ფრაზა უთუოდ მთელი წიგნის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფრაზაა და მას უდიდესი სიფრთხილით უნდა მივუდგეთ. ის შემდეგ რამეს გვეუბნება (სიტყვასიტყვით):

足ノ踏ミ方ニハ外六方 ტერფების გადასაადგილებლად არსებობს ექვსი გარე მიმართულება და

内六方及外巴、    ექვსი შიდა მიმართულება, რაც მიიღწევა ერთი გარე სპირალით

内巴アリ                  და ერთი შიდა სპირალით,

練習ノ際ニ傅授ス    ეს ნასწავლები იქნება პრაქტიკაში.

ამ ფრაზის ჯონ სტივენსისეული თარგმანი ინგლისურ ენაზე ჭკუაზე შემშლელია:

„წინა ტერფი და უკენა ტერფი სამოც გრადუსზე უნდა გაიხსნას. ამის მიზეზი პრაქტიკის დროს გახდება ნათელი.“

დედანი ტექსტი უბრალოდ და მარტივად გამქრალია:

–         გამქრალია ტერფების გადაადგილება (足ノ踏),

–         გამქრალია გარე ექვსი მიმართულება (外六方),

–         გამქრალია ექვსი შიდა მიმართულება (内六方),

–         გამქრალია გარე სპირალი (外巴),

–         გამქრალია შიდა სპირალი (内巴),

–         გამქრალია აზრი, რომ ეს ექვსი მიმართულება ორი სხვადასხვა სპირალის მოძრაობით მიიღწევა (及).

თარგმნის დროს ყველა ეს ინფორმაცია ცენზურამ ამოჭრა და შეცვალა გამოთქმით „სამოც გრადუსიანი კუთხე“, რაც ბუნდოვანი და ორაზროვანია, რადგან არ არის განსაზღვრული, რის მიმართაა ეს კუთხე, მაგრამ ყველაზე მთავარი კი ის არის, რომ ფრაზა საერთოდ არ შეესაბამება არაფერს, რასაც ფუძემდებელი წერს.

ო-სენსეის მეოთხე ფრაზა მესამე ფრაზის ინსტრუქციას იმეორებს და უფრო მეტად ამახვილებს ყურადღებას ექვსი მიმართულების სასიცოცხლო აუცილებლობაზე (要). ეს პუნქტი მშვიდად და წყნარად არის წაშლილი ჯონ სტივენსის თარგმანში:

動作ノ終リシ時兩                თითოეული მოქმედების ბოლოს

足ハ常ニ六方ニ開キアル如ク   ყოველთვის გახსენით ტერფები ექვსი მიმართულებით

練磨スル要ス          სასიცოცხლო/აუცილებელია ამაზე ვარჯიში.

ჩვენ უკვე ბევრ ელემენტს მოვუყარეთ თავი. ცოტა ხნით შევჩერდეთ აქ და ვცადოთ, კარგად დავინახოთ, რა გააკეთა ო-სენსეიმ სათაურის ქვეშ კამაე. მან ნათლად მიგვითითა:

1-     რომ აიკის ერთადერთი დგომი არის ჰანმი-ირიმი (半身入身) და რომ ის უნდა მივიღოთ ყველა მოქმედების დასაწყისში,

2-     რომ ეს დგომი ისეთია, რომელიც საშუალებას გვაძლევს, სივრცის ექვსი მიმართულებით (六方) წავიდეთ, რაც მხოლოდ ჰორიზონტალურ სიბრტყეში შეიძლება მდებარეობდეს (ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ვერტიკალურობა, ზევით და ქვევით, არის ასპექტი, რომლის ადგილიც აქ ჯერ არ არის),

3-     რომ ჰანმი-ირიმი და როპო ერთადერთი და ერთი და იგივე დგომია, მაგრამ ორი სხვადასხვა კუთხით განხილული:

– ერთი, აღწერილია ფიზიკურად (ჰანმი = სხეულის ნახევარი) და გვეუბნება, თუ რის საშუალებას იძლევა (ირიმი = შესვლა),

– და მეორე, გვიჩვენებს ექვს მიმართულებას (როპო), რომლისკენ წასვლის საშუალებასაც ის იძლევა,

4-     რომ ირიმის მომენტში ტერფები გადაადგილდება ექვსი გარე მიმართულებით (外六方), რაც გარე სპირალის  (外巴) საშუალებით მიიღწევა,

5-     რომ ისინი გადაადგილდება ასევე ექვსი შიდა მიმართულებით (内六方), რაც შიდა სპირალის (内巴) საშუალებით მიიღწევა,

6-     მაშასადამე, აიკიდოს გადაადგილება სპირალური გადაადგილებაა,

7-     რომ ჰანმი-ირიმის დგომი, რომელიც აუცილებლად მიტოვებულია გადაადგილების მომენტში, ასევე აუცილებლად უნდა აღდგეს მოქმედების ბოლოს.

მე-7 პუნქტი ლოგიკური გაგრძელებაა 1-ლი პუნქტისა: ვინაიდან ჰანმი-ირიმი პრინციპულადაა ყველა მოძრაობის დასაწყისში და რაკი ნებისმიერი მოძრაობის დასასრული პოტენციურად ახალი მოძრაობის დასაწყისი შეიძლება გახდეს, მაშასადამე ჰანმი-ირიმის დგომი აუცილებლად უნდა დაბრუნდეს ნებისმიერი მოძრაობის ბოლოს.

საიდან მოვდივართ, სად მივდივართ, რომელი გზებით და თან როგორ? ო-სენსეი იმაზე მეტს ვერ გააკეთებდა, რაც აქ გააკეთა, რომ ჩვენთვის მოეცა აუცილებელი ცოდნა აიკის პრაქტიკისთვის მოსამზადებლად: განსაზღვრა, როგორ ვიწყებთ და როგორ ვამთავრებთ, გვაჩვენა ექვსი გზა, რომელსაც უნდა მივყვეთ, რომ ერთიდან მეორეში გადავიდეთ და თორმეტი ხერხი (მოდალობა) ამის გასაკეთებლად. დეტალურად მოგვცა უმკაცრესი გეგმა, რომელსაც უნდა მიჰყვეს აიკის ნებისმიერი მოძრაობა და ეს ყველაფერი ჩაწერილია კამაეში, ისევე როგორც რკოშია ჩაწერილი მთელი მუხა. არ აკლია არაფერი და ჯუნბი (準備) აქ დასრულებულია, ჩვენ კი ინტელექტუალურად მომზადებულები ვართ, გავიგოთ ო-სენსეის სათქმელის ლოგიკური გაგრძელება. ეს უკანასკნელი ახლა ფუნდამენტურ პუნქტებს წარმოგვიჩენს, რომლებიც სულ ცოტა ხნით ადრე წინასწარ გამოგვიცხადა. ესენია: ირიმი, ტაი ნო ჰენკა, ირიმი-ტენკა. ეს დოსას სფეროა (動作).

…გაგრძელება იქნება…

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-zhun-bei-dong-zuo-junbi-dosa-1-kamae/

მაშასადამე, სრულიად მოულოდნელი და გაუთვალისწინებელი გარემოებების წყალობით, 1987 წელს ო-სენსეის წიგნის მფლობელი გავხდი. ამ თვალსაზრისით, მსოფლიოში სულ რამდენიმე პრივილეგირებული ადამიანი ვიყავით…

…გაგრძელება…

ბუდოს თარგმანი

მაშასადამე, სრულიად მოულოდნელი და გაუთვალისწინებელი გარემოებების წყალობით, 1987 წელს ო-სენსეის წიგნის მფლობელი გავხდი. ამ თვალსაზრისით, მსოფლიოში სულ რამდენიმე პრივილეგირებული ადამიანი ვიყავით: რამდენიმე ადამიანი იაპონიაში, რომელთაც თითო დედანი-ეგზემპლარი ჰქონდათ და, შეიძლება, სტენლი პრანინის რამდენიმე მეგობარი, რომელთაც ჩემსავით საჩუქრად მიიღეს ხელახალი გამოცემის (რეპრინტის) თითო ეგზემპლარი. უნდა გვახსოვდეს, რომ იმხანად ინტერნეტი და PDF-ები ჯერ არ არსებობდა. ამ არაჩვეულებრივი შანსის მიუხედავად, ბუდო წლების განმავლობაში ჩემი ბიბლიოთეკის თაროზე შემოდებულ ერთგვარ ღირსშესანიშნაობად რჩებოდა. ნაშრომის ტექნიკური ნაწილის უწესრიგობიდან თითქმის ვერანაირი აზრი ვერ გამომქონდა. სიმართლე ითქვას, დიდად საინტერესო ვერაფერი ვნახე იქ, გარდა ილუსტრაციებისა, რომელთაც აიკიდოზე დაწერილ ნებისმიერ წიგნშიც ნახავს ადამიანი, რომ არა მისი ისტორიული და სენტიმენტალური განზომილება ჩემთვის, როგორც ადამიანისთვის, რომელსაც ამ პატივსაცემი ავტორის სახლში უცხოვრია (აქვე ვადასტურებ, რომ ბუდო არ იყო ო-სენსეის ბიბლიოთეკაში, ივამაში). რაც შეეხება ტექსტს, ის სრულიად უსარგებლო იყო ჩემთვის, რადგან იაპონურად ვერ ვკითხულობდი.

ამასობაში კიშომარუ უეშიბამ, რომელიც იაპონურ ენაზე წიგნის ხელახალ გამოცემას კრძალავდა, პარადოქსულად გასცა ნებართვა, რომ წიგნი ინგლისურ ენაზე თარგმნილიყო და გამოცემულიყო. 1991 წელს გამომცემლობა „კოდანშა ინტერნეიშენელმა“ გამოსცა ბუდო – აიკიდოს ფუძემდებლის სწავლება. ნაშრომი სამ ნაწილადაა დაყოფილი: პირველი ნაწილი ო-სენსეის ცხოვრების გრძელი წარდგინებაა მისი ვაჟის მიერ, მეორე — საკუთრივ ო-სენსეის წიგნია, მესამე კი კომპილაციაა ფოტოებისა, რომლებიც 1936 წელს გამომცემლობა „კონადშას“ იმდროინდელი თავკაცის, სეიჯი ნომას კერძო დარბაზშია გადაღებული. ამ ყველაფრის მთარგმნელი ამერიკელი ჯონ სტივენსია, რომელმაც ო-სენსეის მიერ გამოყენებული კლასიკური იაპონური ენიდან თარგმნისას თავისი მასწავლებლის და აიკიკაის მაღალი პასუხისმგებლობის პირის, რინჯირო შირატას სრული მეთვალყურეობის ქვეშ იმუშავა. თანამედროვე იაპონურზე კითხვა მართლაც არ კმაროდა მეორე მსოფლიო ომამდელი იაპონურის გასაგებად. ამასთან, თავად ფუძემდებელსაც მეტყველების თავისი ძალიან თავისებური სტილი ჰქონდა.

ცხადია, ინგლისურად ნათარგმნი წიგნი გამოცემისთანავე შევიძინე, ერთი სული მქონდა, ბოლოს და ბოლოს აიკიდოს ო-სენსეისეულ წარდგინებასა და მის ტექნიკურ კომენტარებს გავცნობოდი. იმედები გამიცრუვდა. წიგნის ფილოსოფიური ნაწილი ყოველგვარ რეალობას მთლიანად მოწყვეტილი მეჩვენა, ტექნიკის ფუნამენტური პუნქტებისათვის თანდართული განმარტებები კი სრულიად გაუგებარი აღმოჩნდა, რასაც კიდევ უფრო აბუნდოვანებდა მთარგმნელის მიერ თანდართული შენიშვნები.

არ მესმოდა. ვერაფრით ვერ ვხვდებოდი, აიკიდოს ფუძემდებლის მიერ იმპერატორის ოჯახისთვის დაწერილი ეს ერთადერთი წიგნი, რომელიც თითქოსდა ამ მიზეზით აიკიდოს კვინტესენცია უნდა ყოფილიყო, რატომ აღმოჩნდა ესოდენ ბურუსით მოცული, ბუნდოვანი, აბურდულ-დაბურდული, ლამის დაუსრულებელი მონახაზი. ამ ყველაფერს ღირებულ ახსნას ვერა და ვერ ვუძებნიდი.

დრო გავიდა, წიგნის ფრანგული ვერსია გამოიცა, რაც, ცხადია, ვერ იქცა მოვლენად, რაკიღა ინგლისურიდან იყო ნათაგრმნი და ამიტომაც მხოლოდ და მხოლოდ იმეორებდა ინგლისური ვერსიის მთარგმნელისეულ არჩევანსა და წარმოდგენებს, ოღონდ ამ ყოველივეს იაპონურის ტრანსკიფციის დამატებითი დამახინჯებებიც ემატებოდა.

ოცმა წელმა განვლო ამგვარ იმედგაცრუებაში, მაგრამ ბედისწერას ყოველთვის მოაქვს თავისი დინებისთვის აუცილებელი ელემენტები და აი… კრისტოფერ ლიმ, აიკიდოს მასწავლებელმა ჰავაიზე და ასევე აიკიდოს ისტორიის მკვლევარმა, 2012 წელს გამოაქვეყნა სტატია, სახედწოდებით Morihei Ueshiba Budō and Kamae. ამ სტატიაში ის მორიჰეი უეშიბას მიერ განხილული პირველი ტექნიკური პუნქტის საკუთარ თარგმანს იძლევა ინგლისურ ენაზე, ძალიან მოკლე, მაგრამ ფუნდამენტური პუნქტისას, ვინაიდან იგი აიკიდოს დგომს, კამაეს შეეხება. კრისტოფერის მიდგომა დიდი პატიოსნებით გამოირჩევა და ცდილობს, ამ პუნქტში შემავალი რამდენიმე ფრაზის ზუსტი შინაარსი დაადგინოს. რადგანაც თარგმანი იაპონური ტექსტიდანაა შესრულებული, კანჯის კარგი ლექსიკონით მართლაც შესაძლებელია იმის შემოწმება, რომ მთარგმნელის არჩევანი მაქსიმალურად უახლოვდება მნიშვნელობით ო-სენსეის მიერ გამოყენებულ იდეოგრამებს.

ერთმანეთს თუ შევუდარებთ ამ მოკლე პასაჟში კრისტოფერ ლისა და ჯონ სტივენსის თარგმანებს, თვალნათლივ გამოჩნდება, რომ სტივენსის თარგმანი სრულად ეწინააღმდეგება იაპონურ ტექსტს. მთარგმნელის გაუმართლებელი, სუბიექტური და გაუმჭვირვალი მიდგომა სრულ დეფორმაციას უკეთებს დედანს. კიდევ უფრო სერიოზული კი ის გახლავთ, რომ თარგმანში მთელი ფრაზებია გამოტოვებული… ო-სენსეის ნააზრევი იმგვარადაა დამახინჯებული და შემოკლებულ-შეკვეცილი, რომ სრულიად გაუგებარი ხდება. ცხადია, ეს მტკიცება არგუმენტაციას მოითხოვს, რაც ამ წიგნის თანამდევი იქნება დასაწყისიდან დასასრულამდე. ჯერჯერობით კი ერთი რამის თქმაც საკმარისია — კრიტოფერ ლის მიერ ნათარგმნმა რამდენიმე ფრაზამ მიმახვედრა, რომ შეუძლებელია, ადამიანი ჯონ სტივენსის თარგმანს ენდოს, რათა შანსი მოიპოვოს, რომ ო-სენსეის წიგნის შინაარსს ჩასწვდეს (და იმან, რაც მე ასე გაკვრით ვიხილე, მაფიქრებინა, რომ ტექსტი ინფორმაციის ნამდვილი საბადო იყო). ამისათვის აუცილებელია, რომ დედანთან მაქსიმალურად მიახლოებული თარგმანი მაინც ჰქონდეს. გამიმყარდა რწმენა, რომ ბუდოს კითხვისას ჩემი დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა თავად ნაწარმოების ბრალი არ იყო და რომ ფუძემდებლის წიგნში უნდა ყოფილიყო ის სიღრმე, რომელიც არასწორი თარგმანის გამო მიუწვდომელი რჩებოდა ჩემთვის.

ამასობაში კრისტოფერ ლის მიერ ნათარგმნმა რამდენიმე უმნიშვნელოვანესმა ფრაზამ წინსვლის საშუალება მომცა, რადგან ისინი ო-სენსეის სათქმელის სულსა და გულთან იყო კავშირში. ასე და ამგვარად, 2012-2018 წლბში გამოვაქვეყნე ტექნიკური დოსიეს არაერთი სერია სტატიებისა TAI-ს საიტზე (aikidotakemusu.org). ეს დოსიეები აიკიდოს გაგებისათვის აუცილებელ ორ ფუნდამენტურ პუნქტს შეეხებოდა: კანონები, რომლებიც ილეთებს ოთხი ფუნდამენტური პრინციპის მიხედვით აწესრიგებს (კაჯოები), და ექვსი მიმართულება სივრცეში, საითაც ეს პრინციპებია გააქტიურებული (როპო).

ისე, რომ თავადაც ვერ მივხვდი, განვმარტე — მართალია, არასრულყოფილად, ისე, რომ ჩრდილოვანი ზონები კიდევ რჩებოდა — აიკიდოს გეგმა იმ სახით, რა სახითაც ეს ო-სენსეის წიგნშია წარმოდგენილი. მიუხედავად ამისა, ათწლიანი ლოდინი მომიხდა იქამდე, ვიდრე ჩემ მიერ შესრულებულ სამუშაოსა და ბუდოს შორის ნამდვილ კავშირს მივხვდებოდი. კაჯოს დოსიეების გასწორებათა მნიშვნელოვანი სერია, რომელიც გამოვაქვეყნე 2024 წლის შობაზე უთუოდ განმსაზღვრელი ელემენტი გახდა ამ ყოველივეს გაცნობიერების თვალსაზრისით.

2018-2019 წლებში მოწაფედ მყავდა (მხოლოდ ინგლისში ჩატარებული ორი-სამი სემინარის დროს), ერთი აიკიდოკა, სახელად დევიდ ფული. დევიდს აიკიდო თავისი ცხოვრების უკანასკნელ ნაწილში დაეწყო, 70 წლის იყო და მხოლოდ შოდანი (1-ელი დანი) გახლდათ, მაგრამ ის იმ ფრაზას მახსენებდა, რომელიც უნივერსიტეტში ჩემი ბერძნული ენის წიგნს ჰქონდა წამძღვარებული სათაურის ქვეშ „ხნიერ დამწყებთათვის“. დევიდი ყოველმხრივ შეესაბამებოდა დამწყების შინაარსს: იმიტომ რომ აიკიდო საპენსიო ასაკში დაიწყო და იმიტომაც, რომ, მიუხედავად ამის, ახალგაზრდა კაცის ენთუზიაზმი ჰქონდა. მიუხედავად იმისა, რომ მას პრაქტიკა შედარებით ახალი დაწყებული ჰქონდა, ის მიხვდა იმ ჭეშმარიტებას, რომელსაც ბევრი მასწავლებელი მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე ვერ მიხვდა: დოჯოში ისწავლება არა აიკი, არამედ აიკი-დო, ანუ სწავლების მეთოდი, რითიც ადამიანი აიკისთან უნდა მივიდეს. მან აქედან დაასკვნა, რომ ამ მეთოდის მიღმა არსებულთან მიღწევის შანსები თითქმის ნულის ტოლი იქნება იმდენ ხანს, ვიდრე მოვარჯიშე არ დარწმუნდება, რომ ის, რასაც აქამდე აკეთებდა — რომელი სტილი ან მასწავლებელიც არ უნდა იყოს ეს — სხვა არაფერი იყო, თუ არა მეთოდი და ამასთან, უმეტეს შემთხვევაში, მეთოდი, რომელსაც ცუდად ასწავლიან. აქედან ის მომდევნო დასკვნამდე მივიდა, რომ ამ მეთოდის ფარგლებს გარეთ გამოსვლისათვის სახელმძღვანელოდ მორიჰეი უეშიბას ერთადერთი წიგნი, ბუდო, უნდა ავიღოთ და ის, მისი აზრით, ყველაზე ლეგიტიმურ, მორიჰირო საიტოს მეთოდს შევადაროთ.

მე თვითონაც მივედი იმ მკაფიო ხედვამდე — მიუხედავად იმისა, რომ ამისთვის ბევრად უფრო მეტი დრო დამჭირდა — რომ აიკიდო მხოლოდ და მხოლოდ მოსამზადებელი მეთოდია აიკიმდე მისასვლელად, რომ ეს მეთოდი მოწოდებულია და საფუძველს იძლება, რომ ოდესმე მოვარჯიშემ დატოვოს ის, და რომ ბუდო არის გასაღები, რომელიც საშუალებას გვაძლევს, გადავიდეთ იმ სამყაროში, რომელიც ამ მეთოდის მიღმა არსებობს. სხვათა შორის, უკვე წლებია, რაც რუბრუკას ვუძღვები ამ თემაზე TAI-ს საიტზე. მაგრამ ისიც გაცნობიერებული მქონდა, რომ ო-სენსეის წიგნის შინაარსი შებურული იყო, რომ პირობა იქიდან სარგებლის ნახვისა მის გაშიფვრაში მდგომარეობდა და რომ ამისთვის სანდო თარგმანის ქონა აუცილებელი იყო. არადა ასეთი თარგმანი არ არსებობდა.

დევიდი, რომელმაც იცოდა ის გზა, რომელიც მე გავიარე საიტო სენსეისთან, ჩემდამი მეგობრული განწყობით იფიქრა, რომ მისი ნაშრომის ჩემეული შეფასება შეიძლება საინტერსო გამომდგარიყო და თავისი კვლევა-ძიების ელემენტები გამომიგზავნა, რომ წამეკითხა და შემდეგ ჩემი კომენტარები მისთვის გამეზიარებინა. ეს იყო ჩვენი მოკლე მიმოწერის დასაწყისი. მისი პროექტის სათაურის (Budō, Haphazard or Genius) შესატყვისობამ შემაფიქრიანა. თავისი მცირე გამოცდილებით მან დაინახა ის, რაც ბუდოს ინგლისურად მთარგმნელს გონებაში ეჭვადაც არ გაუვლია. მართლაც, ჯონ სტივენსი, აიკიდოს გამოცდილი მასწავლებელი თავის შესავალში წერს (გვ. 26): “The translation (…) follows the original organisation of the book, which was somewhat haphazard” [თარგმანი (…) წიგნის თავდაპირველ სტრუქტურას მიჰყვება, რომელიც ცოტა არ იყოს არეულ-დარეული იყო]. სტივენსის ამ ფრაზიდან ჩანს, რომ ღრმა აზრი იმისა, რასაც თარგმნიდა, მისთვის უცხო დარჩა. ო-სენსეის წიგნი არც არეულ-დარეულია და არც არაკოჰერენტული — დევიდ ფულიმ ეს წინასწარ იგრძნო და სათაურიც ამას მოწმობს — ო-სენსეის წიგნი მართლაც გენიალურია. სირთულე ისაა, რომ  გეგმა, რომელსაც ის მიჰყვება, უხილავია იმისთვის, ვინც აიკი-დოს სტადიაშია და, აქედან გამომდინარე, ჯერ არ მიუღწევია იმ დონისთვის, რომელიც სწავლების მეთოდის მიღმა მდებარეობს.

ვერცერთი პრობლემა ვერ გადაწყდება ცნობიერების იმ დონეზე, რომელმაც ის შექმნა, ალბერტ ეინშტეინის მიერ გამოთქმული ეს ჭეშმარიტება ღირებულია დევიდის შემთხვევაშიც, რომელმაც სრულიად გასაოცარი ინტუიცია გამოვლინა, მაგრამ იმის გამო, რომ გვიან დაიწყო აიკიდოს სწავლა, ამ ამბიციური პროექტისთვის აუცილებელ მის ცოდნას გამოცდილებისა და სიმწიფის ნაკლებობის კვალი დაეტყო. არ დასცალდა საკმარის ხანს სიცოცხლე დაკარგული დროის ასანაზღაურებლად, 2019 წლის მიწურულს გარდაიცვალა და თან წაიღო პროექტი, რომლითაც აპირებდა, პერსპექტივაში დაენახა ო-სენსეის წიგნი. თუმცა ეს ბევრად აღემატებოდა აიკის გაგების იმ დონეს, რომლისთვისაც მას მიეღწია. გარდაცვალებამდე ორი თვით ადრე საავადმყოფოდან, სადაც ის იწვა, გულთბილი წერილი გამომიგზავნა, რომ გავემხნევებინე ბუდოს განმარტების ჩემეულ პროექტში. დღეს, ამხელა დროის გასვლის შემდეგ, ამ წერილის ხელახლა გადაკითხვისას, ვხვდები, რომ მას არავითარი იმედი აღარ ჰქონდა, რომ ერთ მშვენიერ დღეს ამ ნაშრომს წაიკითხავდა. მისი სიტყვები, რომლებიც ახლა ისევე უცნაურად ჟღერს, როგორც სერჟის სიტყვები მისი თვითმკვლელობის წინ, განმიმტკიცებს შეგრძნებას, რომ ჩემი ცხოვრების წლებმა და მოვლენებმა დამაყენეს იმ ამოცანის წინაშე, რომელიც ვიცი, რომ ჩემია, მიუხედავად იმისა, რომ არ ვიცი, რატომ. თითოეული ადამიანი, რომელიც საკმარის ხანს ცხოვრობს, სიცოცხლის უკანასკნელ ნაწილში დგება იმ ამოცანის წინაშე, რომელსაც მის მიერ განვილი გზა, მის არჩევანთა ერთიანობა, მისი თვისებები და ასევე მისი ნაკლოვანებები უსახავს. ეჭვიც არ მეპარება, რომ სწორედ ჩემი ნაკლოვანებები მიკრძალავს დღეს, რომ თავი ავარიდო იმ წამოწყებას, რომელიც ასე და ამგვარად დამეკისრა მე.

თუკი არ შეიძლებოდა ნდობა გამოგვეცხადებინა ჯონ სტივენსის თარგმანისთვის, ახალი, ამჯერად სანდო თარგმანი ხდებოდა აუცილებელი. პირველი აზრი, რომელიც თავში მომივიდა, კრისტოფერ ლისთან დაკავშირება იყო, ვინაიდან მან ინტერესი გამოავლინა ო-სენსეის ტექსტის მიმართ და პატიოსანი მთარგმნელის თვისებები გამოიჩინა. სამწუხაროდ, მან მიპასუხა, რომ ახლო მომავალში მისი საცხოვრებლად გადასვლა იაპონიაში ახლა და ამ ზომის სამუშაოში ჩაბმის საშუალებას არ აძლევდა. თვეების განმავლობაში ამაოდ ვეძებე იაპონურიდან ინგლისურად მთარგმნელი, რომელიც ჩემს კრიტერიუმებს შეესაბამებოდა. ერთმანეთის მიყოლებით განცდილი მარცხების გამო გადავიხარე იქით, რომ მომეძებნა ვინმე, ვინც იაპონურიდან ფრანგულად თარგმნიდა. არაერთი უარის შემდეგ, რომლებიც კლასიკური იაპონურის ცოდნასთან დაკავშირებულ სპეციფიკურ კომპეტენტურობას უკავშირდებოდა, როგორც იქნა, ვიპოვე ადამიანი, რომელიც დამთანხმდა, ფრანგულად ეთარგმნა ო-სენსეის ნაშრომი და შეესრულებინა ჩემ მიერ წამოყენებული პირობები: თარგმანი უნდა ყოფილია ღია, რთულ შემთხვევებში შენარჩუნებულიყო იდეოგრამების სხვადასხვა მნიშვნელობები, ვარიანტების არსებობის შემთხვევაში კი არ შემოფარგლულიყო მხოლოდ მთარგმნელისთვის მისაღები არჩევნით.

იმისათვის, რომ მივხვდეთ მორიჰეი უეშიბას ძველი, ხანდახან ჰერმეტული იაპონურის სირთულეს, თავს ვერ ვიკავებ, ერთი სასაცილო ამბის მოყოლით არ ვისიამოვნო, რომელიც 1961 წელს ჰავაიში მისი მოგზაურობის ჟამს მოხდა. ახალგზარდა კაცი, რომელიც მის სიტყვებს თარგმნიდა, თავი ვალდებულად იგრძნო, რაღაც დროს კომენტარი გაეკეთებინა ო-სენსეის საქმის კურსში ჩაუყენებლად, რომელიც, ცხადია, ინგლისურად არ ლაპარაკობდა — სიტყვასიტყვით, ზუსტად ვთარგმნი ყველაფერს, რაც მესმის, მაგრამ უნდა მოგახსენოთ, რომ ვერ ვიგებ ვერაფერს, რასაც ვთარგმნიო. იაპონიაში დაბრუნებისას, როდესაც ისევ ასწავლიდა თავის მოწაფეებს, ო-სენსეი გაუწყრა მათ, რადგან ჩათვალა, რომ მისი ნათქვამიდან არაფერი ესმოდათ. და სწორედ მაშინ ის შენიშვნა, რომელიც სასაცილო აღმოჩნდა ამ კონტექსტში — რა დასანანია, რომ ახალგაზრდა თარჯიმანი, რომელიც ჰავაიში მყავდა, აქ არ არის, თორემ ძალიან დაგვეხმარებიდა, მას ხომ ასე კარგად ესმოდა ჩემი სიტყვებიო.

ო-სენსეის მეტყველება ენიგმატურია, ეს ნამდვილად ასეა, მაგრამ ყოველთვის არის არიადნეს ძაფი, რომელსაც სიტყვების ლაბირინთიდან გარეთ გამოვყავართ. და ეს ძაფი, რომელიც გაყოლის საშუალებას გვაძლევს, აიკიდო არ არის, ეს არის აიკი. თუკი ტაკემუსუ აიკი, რაზეც ო-სენსეი ლაპარაკობს, აიკიდოს საბოლოო მიზანია, ის ამავე დროს გზა არის, ამ მიზნისკენ მიმავალი. და სწორედ აქ არის ტაოს (დო) ერთ-ერთი ღრმა შინაარსი, რაზეც ფუძემდებელი მიგვანიშნებდა: მიზანი და ამ მიზნისკენ მიმავალი გზა ერთმანეთშია არეულიო.

მორიჰეი უეშიბა ბუდოში მართლაც მიჰყვება ძალიან მკაცრად შედგენილ გეგმას, მაგრამ ეს გეგმა არ არის მისი ფანტაზიის ნაყოფი, ის არ გამოუგონია ადამიანს რაიმე გამოცემის საჭიროებისათვის. ეს სრულყოფილი გეგმა თავად ხელოვნების სტრუქრითაა ნაკარნახევი და ის ორი მთავარი ღერძის გარშემოა ორგანიზებული:

1-     აიკის მოქმედების პრინციპის აღწერა.

2-     აიკის ოთხი ფუნდამენტური კანონის აღწერა.

ო-სენსეის წიგნის გეგმა სრულიად შეუმჩნეველი რჩება იმისთვის — მაგალითად, ჩემთვის, დიდი ხნის განმავლობაში — ვინც არ იცის აიკის მოქმედების ოთხი კანონი და ამ წიგნში რამე ლოგიკას ეძებს აიკიდოსთან, ანუ სწავლების მეთოდთან მიმართებაში. რადგან ელემენტარული პედაგოგიკის (რომლის ნაწილსაც ტექნიკური კატალოგი შეადგენს) მენტალური სქემები არ შეესაბამება აიკის სტრუქტურათა რეალობას. აი, რატომ ეჩვენა ცოტათი არეულ-დარეული (somewhat haphazard) ამ წიგნის ორგანიზაცია მთარგმნელ ჯონ სტივენსს, ისევე როგორც მე მეჩვენა მოუწესრიგებელი და აბურდული, იმ წლების განმავლობაში, როდესაც ის მოწყენით იდო ჩემს ბიბლიოთეკაში. განსხვავება ჩემსა და სტივენსს შორის ისაა, ჩემი აზრით, რომ მე ვკითხე საკუთარ თავს, ეს უცნაურობა ჩემი ხედვის სისუსტის შედეგი ხომ არ არის-მეთქი და ვარჩიე, ნდობა ო-სენსეისთვის გამომეცხადებინა და არა საკუთარი მოსაზრებებისთვის. მართლაც, ვინ ვიყავი მე, რომ მეფიქრა, საბრძოლო ხელოვნებების ერთ-ერთმა ყველაზე დიდმა ოსტატმა, რომელიც იაპონიას უშვია, თავისი ერთადერთი წიგნი, განკუთვნილი საიმპერატორო კარისათვის, შემთხვევით და ალალბედზე დაწერა-მეთქი? ეჭვებისგან თავისუფალმა სტივენსმა ცოდნის კარი გამოიხურა, მე კი, ეჭვებში დარჩენილმა, ეს კარი ღია დავტოვე და ბოლოს მოვახერხე კიდეც მორიჰეი უეშიბას წიგნში შესვლა, შანსი დავიტოვე, რომ რაღაცას მივხვედრილიყავი და ამისათვის იმ გეგმით მევლო, რომელსაც ის თავად მიჰყვებოდა, აიკის დიად გეგმას.

ახლა შევეცდები ეს გეგმა წარმოგიდგინოთ.

…გაგრძელება იქნება…

ფილიპ ვოარინო
2025 წელი, სექტემბერი

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-introduction-3-fin/

თუკი ბუდო მკითხველთა ფართო მასებისთვის განკუთვნილი არ იყო, აბა მაშ რა იყო? ეს გახლდათ მორიჰეი უეშიბას საჩუქარი იმ მეცენატებისათვის, რომლებიც ფინანსურად დაეხმარნენ მას აიკიდოს აღმოჩენაში.

…გაგრძელება

ბუდოს ბედი

ამის შემდეგ არაერთხელ შევხვდი სტენლი პარანინს, რადგან იმხანად ყოველ კვირა ჩამოდიოდა ტოკიოდან ივამაში საიტო სენსეის გაკვეთილებზე დასასწრებად. ვხვდებოდით ტატამზე და შემდეგ თითო ჭიქასაც გეახლებოდით ხოლმე, როდესაც ის მატარებელს ელოდებოდა, რითიც უნდა დაბრუნებულიყო. ერთ-ერთი ასეთი შემთხვევის დროს ის დამელაპარაკა ბუდოზე და მიამბო, თუ როგორ ბედზე აღმოაჩინა ეს წიგნი სრულიად შემთხვევით.

მძიმედ ვცდებოდით, როდესაც წარმოგვედგინა, რომ მორიჰეი უეშიბა 1930-იანი წლების ერთ მშვენიერ დღეს დაჯდა და გონებაში გაივლო აზრი, დაეწერა წიგნი, რომლითაც ის აიკიდოს მკითხველთა ფართო მასებს გააცნობდა. ეს დრომოჭმული აზრი ნაყოფია თანამედროვე აზროვნებისა, რომელიც შეჩვეულია, იფიქროს, რომ, ერთი მხრივ, ბუნებრივია, ადამიანმა მზის სინათლეზე გამოიტანოს და თანაც შეუზღუდავად ის, რაც თავად იცის და, მეორე მხრივ, რომ შესაძლებელია, ეს ცოდნა ქაღალდზე დაიტანოს და ასე გადასცეს სხვას. ეს ტრადიციული იაპონური ხელოვნებების შესახებ წარმოდგენის არქონის ნიშანია, სადაც ყველაფერი დაფარულ-გასაიდუმლოებულია და ის შეიძლება აღმოაჩენოს მხოლოდ იმან, ვინც ამ გზას წრფელი გულით დაადგება. მაშასადამე, პირველი პირობა ძებნა-ძიებაა. დააკაკუნეთ და გაგიღებენ, მხოლოდ ასე ხდება და ბუდო აიკიდოს ვულგარიზაციის მცდელობისაგან ისეა დაშორებული, მეტი რომ არ შეიძლება. ო-სენსეი თადარიგს იჭერს და თავის წიგნში წერს, რომ ეს ტექნიკები არ უნდა გაუმჟღავნდეს ფართო პუბლიკას განურჩევლად.

თუკი ბუდო მკითხველთა ფართო მასებისთვის განკუთვნილი არ იყო, აბა მაშ რა იყო?

რა და, ბუდო საჩუქარია, მადლიერების ნიშანია მორიჰეი უეშიბას მხრიდან იმ ადამიანების მიმართ, რომელთაც აქტიურად დაუჭირეს მხარი და სხვადასხვაგვარად დაეხმარნენ მას აიკიდოს აღმოჩენასა და ამ აღმოჩენის დახვეწის საქმეში და რომლებთანაც ვალში იყო მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე. ამ მეცენატთაგან პირველი იაპონიის იმპერატორის ცოლის ღვიძლი ბიძაშვილი, პრინცი კაია ცუნენორი იყო და ეს ნაშრომიც სწორედ მას მიუძღვნა. მადლიერება გამოხატა ყველას მიმართ, რანგისა და დამსახურების მიხედვით. თუმცა სხვებმაც მიიღეს ეს საჩუქარი. ასე მოხდა, რომ ივამელი აკაძავების ოჯახს წიგნის ერთი ეგზემპლარი ერგო მადლიერების ნიშნად იმ არსებითი როლისათვის, რომელიც მათ შეასრულეს 70 აკრი მიწის შესყიდვის საქმეში იბარაკის პრეფექტურის ამ პატარა სოფლის განაპირას, მეორე მსოფლიო ომის დასაწყისში. მორიჰეი უეშიბა იქ საბოლოოდ 1942 წელს დაფუძნდა. დიდი დახმარება გაუწიეს მისმა თანამორწმუნეებმა ომოტო-კიოს სექტიდან — თანდათანობით აშენდა მისი სახლი, შემდეგ აიკი ჯინკა (აიკიდოსადმი მიღძვნილი საკურთხეველი), და ბოლოს დოჯო ომის შემდგომის წლების განმავლობაში.

ამ ოჯახის ერთ-ერთი წევრი, ძენძაბურო აკაძავა, ო-სენსეის მოწაფე გახლდათ 1930-იან წლებში. სტენლი პრანინმა მას ინტერვიუ ჩამოართვა ივამაში, მასთან სახლში, 1980 წელს. ერთ მომენტში, თავისი სიტყვების გასამყარებლად ბუდო ახსენა. სტენლი, რომელიც ვერ მიხვდა, რაზე იყო ლაპარაკი, ჰკითხა, რას გულისხმობთო. აკაძავა წამომდგარა, ბიბლიოთეკიდან წიგნი გამოუღია და მისთვის უჩვენებია. ეს მთელ ცხოვრებაში ყველაზე დიდი მოულოდნელობა აღმოჩნდა სტენლი პრანინის, აიკიდოს ისტორიის მკვლევრისათვის. ხელში საუნჯე ეჭირა: აიკიდოს ფუძემდებელს წიგნი დაუწერია, რომლის შესახებაც არავინ არაფერი იცოდა.

ძნელი მისახვედრი არ არის მიზეზი ამ არცოდნისა, თუკი გვეცოდინება მიზანი, რომელიც მორიჰეი უეშიბას ჰქონდა დასახული, როდესაც თავის ნაშრომს აქვეყნებდა, ავტორის ხარჯით, 1938 წელს. როდესაც ვინმეს საჩუქრად უნდა ესა თუ ის წიგნი რამდენიმე რჩეული ადამიანისთვის, მას არ გამოსცემს ათი ათას ეგზემპლარიანი ტირაჟით. შეიძლება დაბეჭდოს ოცი, ან ორმოცდაათი ეგზემპლარი, თუ დიდი სანაცნობო წრე ჰყავს. მაშასადამე, ბუდო ძალიან მცირე ოდენობით გამოიცა და აქედან ალბათ ცოტა თუ გადაურჩა იაპონიაში მეორე მსოფლიო ომის დროინდელ არეულობებს. სტენლი პრანინის მიერ ასეთ უცნაურ ვითარებაში აღმოჩენა რომ არა, თითქმის დაბეჯითებით შეიძლება ითქვას, რომ ეს წიგნი სამუდამო დავიწყებას მიეცემოდა.

რომ შევიქმნათ წარმოდგენა იმ კონფიდენციალურობის შესახებ, რომელიც ამ წიგნის ირგვლივ მეფობდა, საკმარისია, გავიხსენოთ, რომ მორიჰირო საიტომ  მისი არსებობს შესახებ არაფერი იცოდა, მაშინ როცა მან პრაქტიკა 1946 წელს, წიგნის გამოცემიდან სულ რამდენიმე წლის შემდეგ დაიწყო და ფუძემდებელთან უახლოეს კონტაქტში გაატარა თავისი ცხოვრების 23 წელი, მასზე ყოველდღიურ ზრუნვასა და მისი მეთვალყურეობით ვარჯიშში 1969 წლამდე — ო-სენსეის გარდაცვალებამდე. მან წიგნის არსებობის შესახებ სტენლი პრანინისგან შეიტყო, რომელმაც აკაძავასგან ნათხოვარი ეს ეგზემპლარი აჩვენა. ადვილი წარმოსადგენია მისი გაოცება.

ამ აღმოჩენის შემდგომ წლებში სტენლი პრანინი, რომელიც ზრუნავდა, რომ ფუძემდებლის ეს ნაშრომი მომავალი თაობებისთვის გადაეცა და აცნობიერებდა, რომ მისი პროფესიული საქმიანობა მას ავალდებულებდა, ეს ამოცანა საუკეთესოდ შეესრულებინა, ხელახალი გამოცემის (რეპრინტის) სახით ათას ეგზემპლარად დააბეჭდინა იაპონურ ენაზე, ზუსტი ასლი იმ დედნისა, რომელიც მას აკაძავამ ათხოვა. ბუნებრივია, მისი გავრცელების ნებართვა სთხოვა ო-სენსეის ვაჟსა და საავტორო უფლების მფლობელს, დოშუ კიშომარუ უეშიბას, და ასევე კისაბურო ოსავას, აიკიკაის იმდროინდელ რუხ კარდინალს. მისი ერთადერთი მოთხოვნა იმ ხარჯების ანაზღაურება იყო, რომელიც მან ამ საქმეში გასწია. ეს ნებართვა მისთვის არასოდეს მიუციათ. მან ეს მიამბო  გრძნობით, რომელშიც თანაბრად იყო სევდაცა და ბრაზიც. ეს 1987 წლის ზაფხულის ერთ დღეს მოხდა, როდესაც მას სტუმრად ვეწვიე შინ, ტოკიოში და გაკვირვებულმა დავინახე ჭერამდე ახორხლილი მუყაოს დასტები, რომლებიც მისი ბინის შესასვლელს ხერგავდა. სიტყვას საქმე დაურთო თან, დასტიდან ბუდოს ერთი ეგზემპლარი გამოაძრო და გამომიწოდა. სწორედ ასე, სტენთან ერთად მის საცხოვრებელი სახლის ძირას იაკისობას საჭმელად ჩასულმა გადავფურცლე პირველად ეს უცნაური ბედისწერის მქონე წიგნი. აქამდე ის მხოლოდ საიტო სენსეის ხელში მენახა. რაღაც ხნით ადრე სტენლიმ მასაც აჩუქა ერთი ეგზემპლარი, რომელიც საიტო სენსეის სულ თან დაჰქონდა, დედამიწის ყველა წერტილში, სადაც კი სემინარებს ატარებდა და ყველას აჩვენებდა, რომ მისი სწავლება სრულად, ყველა პუნქტში იდენტური იყო ფუძემდებლის სწავლებისა. ვისაც უნახავს საიტო სენსეი, როგორ უფრიალებდა ცხვირწინ გაოგნებულ დასავლელებს, რომელთაც ინჩი-ბინჩი არ გაეგებოდათ იაპონურისა, და ამასთან თავის სათვალესაც სთავაზოვობდა, მათ უკეთ რომ წაეკითხათ, ეს მომენტები ღიმილით ახსენდება.

მაშასადამე ორმაგად უნდა ვუმადლოდე სტენლის, რომ მე ამ არც თუ ისე ჩვეულებრივ წიგნს გადავეყარე: პირველ რიგში იმიტომ, რომ მან ის აღმოაჩინა და მეორეც, იმიტომ რომ, მიუხედავად კიშომარუ უეშიბას მხრიდან მტკიცე აკრძალვისა, მან მეგობრულად მაჩუქა ერთ-ერთი ეგზემპლარი. სტენლი 2017 წელს გარდაიცვალა. იმედი მაქვს, სამუშაო, რომელიც ამ ამბის გაგრძელება იქნება, post mortem შესძენს აზრს მის სულგრძელობას და ამასთან გამოხატავს ჩემს ღრმა მადლიერებას, რათა გვახსოვდეს, რომ ო-სენსეის სწავლების გაშიფვრა ბუდოს ახსნით (რაც მომდევნო გვერდების საგანს წარმოადგენს) შეუძლებელი იქნებოდა ამ საქმეში სტენლი პრანინის არსებითი მონაწილეობის გარეშე.

სტენლი პირველი იყო, ვინც ბუდოს მნიშვნელობას მიხვდა. 1977 წელს იაპონიაში დაფუძნების შემდეგ, წიგნის აღმოჩენამდე სამი წლით ადრე, დიდად აღფრთოვანებული იყო საიტო სენსეით, რომლის გაკვეთილებსაც რეგულარულად ესწრებოდა. თუმცა სტენლი დარწმუნებული არ გახლდათ, თავად საიტო სენსეის ხშირი მტკიცების მიუხედავად, რომ მისი სწავლება ზუსტი ანარეკლი იყო ფუძემდებლის სწავლებისა. საიტოში ის დიდ მასწავლებელს ხედავდა, მაგრამ თავისი გარკვეული თავისებურებებით, როგორებიც იყვნენ, მაგალითად, გოძო შიოდა და კოიჩი ტოჰეი. ო-სენსეის ამ პატარა ნაშრომის წაკითხვამ გაუფანტა ეს ეჭვები: აშკარად ერთი და იგივე იყო თვით სწავლებაც, ყველა მოქმედება, ყველა სიტყვა, ყველა ახსნა-განმარტება ემთხვეოდა ერთმანეთს, მიუხედავად იმისა, რომ იქამდე საიტოს არასდროს ენახა წიგნი და ამიტომაც ვერავინ შეიტანდა ეჭვს იმაში, რომ იქიდან კვებავდა თავის სწავლებას. აქედან სტენლიმ ეს რევოლუციური დასკვნა გამოიტანა:

თუკი არავითარი განსხვავება არ არსებობს ო-სენსეის მიერ საიტოსთვის 1946-1969 წლებში ნასწავლებ აიკიდოსა და 1938 წლის აიკიდოს შორის (უფრო ადრინდელსაც ეხება ეს — 1935 წელს ოსაკას ასაჰი შინბუნში გადაღებული კინოფირი, რომელზეც ო-სენსეია ასახული, საკმარის დამაჯერებლობას სძენს ამ აზრს), აიკიდოს თანამედროვე ევოლუცია არის მოვლენა, რომელიც შეუძლებელია, ფუძემდებელს ეკუთვნოდეს.

მაშასადამე, ეს ევოლუცია უეჭველად აიკიკაის ჰომბუ დოჯოს, ტოკიოს ცენტრალური დარბაზის სწავლებას უკავშირდება, სადაც ეს სწავლება კიშომარუ უეშიბას ტექნიკური მეთვალყურეობის ქვეშ მიმდინარეობს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სწავლება, რომელსაც ავრცელებს აიკიკაი და რომელიც მთელ მსოფლიოში აიკიდოს ავთენტურობის განარტადაა წარმოდგენილი, სინამდვილეში ფუძემდებლის სწავლებას დაშორდა, ხოლო ისინი, რომლებიც ო-სენსეის სწავლების ერთგულნი დარჩნენ, დღეს გზასაცდენილებად არიან მიჩნეულები. და მაშინ სტენლი მიხვდა, რომ „ივამას სტილი“ (Iwama style, როგორც გაიჯინები [არაიაპონელები] ეძახდნენ), არ ყოფილა სხვადასხვა სტილთაგან ერთ-ერთი, აიკიდოს განსხვავებული ფორმა, არამედ ო-სენსეის სწავლების ზუსტი ფორმა გახლდათ. და ის მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ აიკიკაის აიკიდო, აიკიდო, რომელსაც წიგნებში ოფიციალური ეწოდა, სინამდვილეში გადახრილ-გადაგვარებული ფორმაა და არასწორად მიიჩნევა საფუძვლად და სარწმუნო წყაროდ,  რასაც შეიძლება ადამიანი დაეყრდნოს.

რაც არ უნდა დაუჯერებლად მოგვეჩვენოს, სწორედ ასე მოხდა — ძალები, რომლებიც საკუთარ ინტერესს მიჰყვებიან, იღებენ იმათ ფორმას, რომლებიც წინათ ნამდვილ იმპულსებს იძლეოდნენ. ასეთია ადამიანთა მოდგმის ისტორია და თანაც ყველა სფეროში. სტენლი პრანინმა არგუმენტებით გაამყარა ეს მოსაზრება 1996 წელს Aikido Journal-ის 109-ე ნომრის სარედაქციო წერილში, სათაურით “Is O Sensei really the father of modern Aikido ?” (მართლა იყო თუ არა ო-სენსეი თანამედროვე აიკიდოს მამა?).

ასეთი ჭეშმარიტება ისეთი ბუნებისა გახლდათ, როგორიც ეჭვქვეშ აყენებს აიკიკაის ავტორიტეტს მთელ მსოფლიოში და კიშომარუ უეშიბაც, ალბათ კისაბურო ოსავას რჩევით, მიხვდა, რომ უმჯობესი იქნებოდა, თავიდან აეცილებინა მამამისის წიგნის ხელახალი გამოცემა (რეპრინტი). ამას სტენლი პრანინის გარდა შეიძლება სხვა ადამიანებიც მიეყვანა ამავე დასკვნამდე. აი, რატომ არის, რომ უეშიბების ოჯახის მიერ დადებული ვეტოს გამო აიკიდოს ფუძემდებლის მიერ დაწერილი ერთადერთი წიგნის შოვნა იაპონურ ენაზე დღესაც შეუძლებელია…

… გაგრძელება იქნება

ფილიპ ვოარინო
2025 წელი, სექტემბერი

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-introduction-2/

მე დიდი ხნის განმავლობაში მიცხოვრია ო-სენსეი მორიჰეი უეშიბას ხის პატარა სახლში, ივამაში, და მის საძინებელ ოთახში მიძინია.

დღეს 2025 წლის 8 ივნისია და მე 68 წლის გახდი. უკვე 40 წელია, აიკიდოს ვასწავლი. ცოტა ხნის წინ სერჟი, ჩემი ერთ-ერთი პირველი მოწაფე, გარდაიცვალა. რამდენიმე საათით ადრე კი ერთად ვსვამდით ყავას და ვლაპარაკობდით წიგნზე, რომელიც დღეს აქ, თქვენ თვალწინაა. მაშინ ეს ჯერ კიდევ გეგმა იყო. გამომშვიდობებისას ბოლო სიტყვებით სერჟმა ამ გეგმის განსახორციელებლად გამამხნევა. ის ვერ წაიკითხავს ამ წიგნს, მაგრამ მე ის დავწერე. მისი სიტყვები მივიღე ნიშნად, რომ დადგა მომენტი, როდესაც მე სხვებს უნდა გავუზიარო ის, რასაც ბუდოს კითხვისას ჩავწვდი. ჩემთვის ეს ერთგვარი საშუალება აღმოჩნდა იმისა, რომ მისი თვითმკვლელობისათვის რაიმე აზრი მიმეცა.

აიკიდოს შესწავლა ნახევარი საუკუნის წინ, 1977 წელს, ნიცის ჯიუდოს კლუბში, რობერ ბოგართან დავიწყე. ის ჯიუდოს დიდი მასწავლებელი იყო და ცოტა რამ თუ იცოდა აიკიდოს შესახებ, მაგრამ მისი წყალობით ამ ხელოვნების ორი ოსტატი გავიცანი: ჯერ ნობუიოში ტამურა და შემდეგ პიერ შასანი.

ტამურა სენსეი აიკიდოს დიდი პრაქტიკოსი იყო. მას ჩემთვის თავისი ცოდნა არ გადმოუცია. მიუხედავად იმისა, რომ მან დაწერა წიგნი, სათაურით ეტიკეტი და ცოდნის გადაცემა — რის დროსაც მე მასთან ვთანამშრომლობდი — მჯერა, რომ მას თავისი ცოდნა არასდროს და არავისთვის გადაუცია ისე, რასაც სინამდვილეში გადაცემა ჰქვია. აქ მე არ მეთქმის ამის ნამდვილი მიზეზი. მაგრამ ჩემი ცხოვრების იმ პერიოდში, როდესაც ჩემს ახალგაზრდობას ენთუზიაზმი სჭირდებოდა, მისმა მასტიმულირებელმა პრაქტიკამ მე აიკიდოს შესწავლის სურვილი გამიჩინა. მასთან ჩემი ურთიერთობა 1989 წელს შეწყდა, მას შემდეგ, რაც მორიჰირო საიტო სენსეი მოვიწვიე საფრანგეთში ორკვირიანი ტურნესათვის.

პიერ შასანი ჩემი მასწავლებელი და მეგობარი იყო. ის ნამდვილი მეომარი იყო, გენერალ დე გოლს შეუერთდა კარლტონ გარდენში, ლონდონში, მას შემდეგ, რაც თავისი ყაზარმიდან გამოიპარა 18 ივნისის მოწოდებამდეც კი [იგულისხმება შარლ დე გოლის მიერ 1940 წლის 18 ივნისს ლონდონიდან, რადიო BBC-ს საშუალებით გაკეთებული მოწოდება] და შემდეგ, მთელი ომის განმავლობაში თავისუფალი საფრანგეთის პირველ დივიზიაში იბრძოდა. 1953 წელს ის ტადაში აბეს მოწაფე გახდა. ტადაში აბე გუშინდელი მტერი და იაპონიის კაპიტულაციის წყალობით ცოცხლად გადარჩენილი ახალგზარდა კამიკაძე იყო, აიკიდოს ფუძემდებლის მოუსვენარი მოწაფე ივამაში 1944-1951 წლებში, სადაც მისი სემპაი კოიჩი ტოჰეი, კოჰაი (ახალგაზრდა მოწაფე) კი მორიჰირო საიტო იყო. პიერმა მე აიკიდოს სულისკვეთება ამ ხელოვნებისადმი მიძღვნილი თავისი გრძელი და თავგადასავლებით სავსე ცხოვრების გამოცდილებითა და დიდი გატაცებით გადმომცა. ჩვენი მეგობრობა სამ ათწლეულს გაგრძელდა და, უცნაურია და, 2013 წლის 26 აპრილს, ზუსტად იმ დღეს დასრულდა, რა დღესაც ორმოცდაოთხი წლით ადრე მორიჰეი უეშიბა გარდაიცვალა.

1986 წელს მორიჰირო საიტოს მოწაფე გავხდი და ეს მის სიკვდილამდე, 2002 წლამდე გაგრძელდა. ის დიდი ოსტატი იყო, ერთადერთი ადამიანი, რომელმაც თავისი ყოველდღიური ცხოვრება 23 წლის განმავლობაში აიკიდოს ფუძემდებელთან ერთად გაატარა. მე ვიცხოვრე ივამაში მასთან ერთად, როგორც მან იცხოვრა ამ პატარა სოფელში მორიჰეი უეშიბასთან ერთად ოთხი ათწლეულით ადრე. ადგილის სიმცირის გამო მე დიდხანს მომიწია თავად ო-სენსეის ხის პატარა სახლში ცხოვრება:

მიძინია მის საძინებელ ოთახში, 1957 წელს ანდრე ნოკეს მიერ ნაჩუქარი ლიმოჟის ფაიგურით შესრულებული მისი პორტრეტის ქვეშ:

გავეცანი მისი ბიბლიოთეკის ნაშრომებს და დამიკეცია მისი თეთრი ჰაკამა, რომელიც დაჭმუჭნული ეგდო კომოდის ერთ-ერთ უჯრაში. მივარჯიშია მისი ხმლითა და შუბით, რომლებიც იმხანად ჯერ კიდევ ეწყო  დოჯოს იარაღის სადგამზე:

ფუძემდებლის სულითა და ისტორიით გაჟღენთილ ამ ადგილას საიტო სენსეიმ გადმომცა ტექნიკა ზუსტად იმ ფორმით, როგორითაც ო-სენსეი ასწავლიდა მათ, 1989-1991 წლებში გადმომცა აიკი კენისა და აიკი ჯოს ხუთივე მოკუროკუ, 2001 წელს კი მეექვსე დანი.

მე იაპონიაში ტურიზმისთვის არ წავსულვარ, არამედ გამეშურე იმ იმედით, რომ იქ ვიპოვიდი იმას, რასაც ევროპაში ამაოდ ვეძებდი წინა ათი წლის განმავლობაში: იმ ხელოვნების შინაარსს, რომელსაც მე მივდევდი, აიკიდოს შინაარსს. სწორედ ამ სულისკვეთებით ჩავედი პირველად ტოკიოში 1986 წლის თებერვლის თვის ერთ ყინულივით ცივ ღამეს. დამშეული ვიყავი (პირდაპირი და ირიბი გაგებით). ინტერნეტის შექმნამდე ხუთი წლით ადრე და მობილური ტელეფონების არსებობამდე ათი წლით ადრე ჩემი მომზადების დონე ასეთი იყო იმხანად: ვიცოდი ოთხი სიტყვა იაპონურად, ჯიბეში კი ტელეფონის ნომერი, გულუბრყვილობის გარკვეული დოზა და, მგონი, ბედნიერი ვარსკვლავიც მედო.

მისამართი იყო აიკი შურენ დოჯო, ივამა, იბარაკი-კენ. წარმოდგენაც კი არ მქონდა, როგორ უნდა ჩავსულიყავი სოფელ ივამაში, მხოლოდ ის ვიცოდი, რომ იქ ჩასვლისას დარბაზის მიმართულება უნდა მეკითხა სადგურის უფროსისთვის…

ტოკიოში მყოფი სტენლი პრანინის ტელეფონის ნომერი მქონდა და მეორე დილასვე დავურეკე. კაფეში, რომელშიც ის გავიცანი და სადაც ცხოვრებაში პირველად გავსინჯე დონატის გემო, მან ქაღალდის ნაგლეჯზე სამი სიტყვა დამიწერა იაპონურად და გამომიწოდა: „ივამა მადე, კუდასაი“ (ივამისკენ, თუ შეიძლება). მადლობა გადავუხადე, ეს ძვირფასი საშვი დიდი სიფრთხილით შევინახე ჩემს პორტფელში და მანაც ასე თუ ისე, რაღაცნაირად მაინც მიმიყვანა იბარაკის პრეფექტურამდე. როდესაც, როგორც იქნა, აიკი შურენ დოჯოს შესასვლელამდე მივაღწიე, თოვდა…

 …გაგრძელება იქნება…

ფილიპ ვოარინო
2025 წელი, აგვისტო

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-introduction-1/

შესავალი აიკიდოს ფუძემდებლის ერთადერთი წიგნისათვის, რომელიც იაპონური დედანი ტექსტიდან ფილიპ ვოარინომ გაშიფრა.

“  ხოლო არარაჲ არს დაფარული, რომელი არა გამოცხადნეს, და დამალული, რომელი არა საცნაურ იყოს. – ლუკა, 12:2

შესავალი

აიკიდოს ფუძემდებელმა, ო-სენსეი მორიჰეი უეშიბამ ცხოვრებაში ერთაერთი წიგნი დაწერა. ეს წიგნი გასაიდუმლოებულია და ამის მიზეზი როგორც მისი ბედისწერა, ისე მისივე ბუნებაა .

მცირე ნაშრომი, ბუდო, რომელიც სულ რაღაც 47 გვერდისგან შედგება, თავიდანვე დამალეს და გაასაიდუმლოვეს. თავისუფლად შეიძლება, რომ მეორე მსოფლიო ომის დიდი არეულ-დარეულობის წინ, იაპონიაში, 1938 წელს ავტორის ხარჯით და მხოლოდ რამდენიმე ეგზემპლარად გამოცემულ ამ წიგნს  ჩვენამდე ვერ მოეღწია. დღეს თუ შეგვიძლია, ამ ნაშრომს გავეცნოთ, ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ ერთი ეგზემპლარი სრულიად შემთხვევით იპოვა ადამიანმა, რომელიც ერთადერთი იყო, ვისაც ხელეწიფებოდა მისი არსებობის შესახებ მთელი მსოფლიოსთვის ეცნობებინა. ეს ადამიანი აიკიდოს ისტორიკოსი და d’Aikido Journal-ის დამფუძნებელი და მთავარი რედაქტორი, სტენლი პრანინი გახლდათ.

მისი აღმოჩენის შემდეგ ეს წიგნი სხვადასხვა მიზეზთა გამო გადამალეს.

დღეს უკვე ფართოდაა გავრცელებული აზრი, რომ არსებობს ერთი, ომამდელი აიკიდო და ასევე არსებობს მეორე, ომის შემდგომი პერიოდის აიკიდო, რომ თითქოს ბუდოს გამოქვეყნებისთანავე მორიჰეი უეშიბამ ძირფესვიანად შეცვალა მთელი თავისი პრაქტიკის მანერა. ამის საპირისპიროს მოწმობს უამრავი ვიდეო და ფოტო მასალა, რომელიც 1935 წლიდან მის გარდაცვალებამდე, 1969 წლამდეა გადაღებული და რომელიც პირიქით, მისი სწავლების სრულ უწყვეტობას გვიჩვენებს მთელი ამ დროის განმავლობაში.

სამაგიეროდ, ის კი მართალია, რომ აიკიდოს ინტერპრეტაციამ, რომელიც სრულიად განსხვავდება ო-სენსეის აიკიდოსგან, იაპონიაში 1950-იანი წლებიდან, ანუ თვით ფუძემდებლის სიცოცხლეშივე მოიკიდა ფეხი. ამ გზიდან გვერდზე გადახვევას თავისი სახელი აქვს, თანამედროვე აიკიდო ჰქვია და ის მორიჰეის ვაჟის, კიშომარუ უეშიბას სწავლებიდან მომდინარეობს. უეშიბას სახელი გარანტია გახდა იმ ევოლუციისა, რომლის სათავეშიც ო-სენსეი არ იდგა. ამასთან პატარა წიგნი ბუდო სავსებით ნათლად გვიჩვენებს, თუ რაოდენ დიდია ეს გზასაცდენილობა. რაკიღა აცნობიერებდა ინტერესთა კონფლიქტს და ზრუნავდა, რომ ზიანი არ მისდგომოდა აიკიკაის (ორგანიზაცია, რომელიც იაპონიიდან აკონტროლებს აიკიდოს საერთაშორისო განვითარებას) ავტორიტეტს, კიშომარუმ ბუდოს ნებისმიერი გამოცემა აკრძალა იაპონურ ენაზე მას შემდეგ, რაც სტენლი პრანინმა ეს წიგნი აღმოაჩინა. ამ გადაწყვეტილებით კიშონმარუმ მამამისის წიგნი ცხრაკლიტულში ჩაკეტა.

პარადოქსია და მან ნებართვა გასცა, თარგმნილიყო ბუდო ინგლისურ ენაზე, რასაც საკუთარი ხელით დაწერილი გრძელი წინასიტყვაობაც კი წაუმძღვარა. მაგრამ ისე მოხდა, რომ რინჯირო შირატას (აიკიკაის ერთ-ერთი მაღალი პასუხისმგებლობის პირი) ზედამხედველობის ქვეშ შესრულებული ეს თარგმანი იმდენად განსხვავდება და დაშორებულია დედანი ტექსტისაგან, რომ მთელი ეს ამბავი თავისი არსით ნამდვილ ცენზურას მოგვაგონებს. ფუძემდებლის მესიჯი შეცვლილ-დამახინჯებულია და გაუგებარი რჩება მკითხველისთვის, რომელიც ვერც კი ეჭვობს, რომ ავტორის სიტყვები სერიოზულადაა შეცვლილ-დეფორმირებული და რომ სინამდვილეში ინგლისურად კითხულობს რაღაცას, რაც თავიდან ბოლომდე განსხვავებულია იაპონური ტექსტისაგან.

და ბოლოს, ეს წიგნი დაფარულია თვით თავისი ბუნებისა გამო, იმიტომ რომ მის გვერდებზე გადმოცემულ სწავლება სრულიად გაუგებარი და ჰერმეტული რჩება მოუმზადებელი მკითხველისთვის, ადამიანისთვის, ვისაც არ გაუვლია ამ წიგნის მიერ შემოთავაზებული ცოდნისკენ მიმავალი გზის ერთი ნაწილი მაინც.

ყველაფერს, რასაც აქ მოგახსენებთ, ახსნა-განმარტება სჭირდება, რასაც ახლავე მოგაწვდით.

გარემოებებმა, ან ბედისწერამ, საშუალება მომცა, ახლოს მეცხოვრა ადამიანებთან, რომელთაც უშუალო შეხება ჰქონდათ მორიჰეი უეშიბას ცხოვრებასთან და რომელთაც აიკიდოს ისტორია შექმნეს მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარში. ამ ოსტატებმა ვარჯიშისა და აიკიდოს სულის გაგების სურვილი გამიღვივეს და ფუძემდებლის სწავლებისთვის დამახასიათებელი ზუსტი ტექნიკის ცოდნა გადმომცეს. მე მათთან ვალში ვარ ამ თვალსაზრისით, მაგრამ ეს აუცილებელი ბაგაჟი ჩემთვის მაინც ვერ იქნებოდა საკმარისი ბუდოს გაშიფვრისათვის. მოთმინებით გავითავისე მიღებული ცოდნა, მას, როგორც ხელჯოხს, ისე დავეყრდენი და ასე განვაგრძე შემდეგ ჩემი საკუთარი გზა. იქიდან, რასაც ო-სენსეის წიგნიდან გამოვააშკარავებ, არაფერი მომცემია ვინმესგან, ის მე თვითონ ვიპოვე, ნელა, იმ დროის დაცვით, რომელსაც ყველა შორეული სინათლე მოითხოვს, ჩვენთან ახლოს, ჩვენ თვალწინ რომ გამოჩნდეს. სამუშაო, რომელსაც ვასაჯაროებ დღეს, რამდენიმე ათწლეულის მანძილზე გრძელდებოდა და ამგვარად მიღებულ ცოდნას მხოლოდ საკუთარ თავს უნდა ვუმადლოდე. ამიტომაც შემიძლია განვკარგო თავისუფლად და გადავცე სხვებს, თუკი დავინახავ, რომ ამის გაკეთების ინტერესი არსებობს, რადგან იზისს პირბადე იმიტომაც უკეთია, რომ ის ვინმემ მოხსნას.

თუმცა, მიუხედავად ამისა, ცოდნის გადაცემისას ერთი ჭეშმარიტება უნდა გავითვალისწინოთ: როდესაც ყველაფერს ვაძლევთ ვინმეს, ვისაც გზის უდიდესი ნაწილი თავად არ გაუვლია, სინამდვილეში მას არ ვაძლევთ არაფერს. ეს რეალობა მიზეზი გახლავთ იმ იდუმალებისა, რომელიც გარს აკრავს ცოდნას და რომელიც, თავის მხრივ, ერთადერთი მიზეზის — მისი სიძნელის — გამო დაფარულად გვეჩვენება.

ფილიპ ვოარინო
2025 წლის აგვისტო

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-preambule/