Category: სტატიები

Categories
სტატიები

აიკიდოს ფუძემდებლის გადამალული წიგნი – 準備動作 ჯუმბი დოსა #2 – ირიმი – ტაი ნო ჰენკა

ჯუნბი დოსა

體ノ變化後 両足ヲ六方に開き姿勢ヲ安定セシマルを要ス – ამ ფრაზის ინგლისური თარგმანიც ისეთივე მაზალოა, როგორც წინა ფრაზებისა…

…გაგრძელება…

2 – ირიმი  入身  

…შევარდენი გადაადგილდება (動)…

入身 – ირიმი

მოძრაობა, რომელსაც ო-სენსეი აჩვენებს ამ ფოტოებზე, აიკიდოში ირიმი ნაგეს სახელითაა ცნობილი. ფუძემდებელი აქ ამ ტერმინს არ იყენებს, ის მხოლოდ ირიმის ახსენებს.

ნეტავ რატომ?

პირველი მიზეზი საკმაოდ რადიკალურია — ფუძემდებელი არც ერთ ტექნიკას ინდივიდუალური დასახელებით არ მოიხსენიებდა. ის არ იყენებდა არც ირიმი ნაგეს და არც სხვა სახელწოდებებს, რომლებსაც ჩვენ ვხმარობთ დღეს ილეთების მოსახსენიებლად. ამ უმნიშვნელოვანეს პუნქტს მომდევნო თავში ისევ დავუბრუნდებით.

რაც შეეხება მეორე მიზეზს — რაც ასევე კავშირშია პირველ მიზეზთან — მასზე პასუხის გაცემის საშუალებას მე დღეს ტამურა სენსეი მაძლევს. ერთ დღეს, როდესაც ის პიერ შასანთან ერთად თვითმფრინავით მგზავრობდა, არც აცია, არც აცხელა და პიერი ამ სიტყვებზე დააფიქრა: „ირიმი ნაგეს იმიტომ ჰქვია ასე, რომ ის ყველაზე უკეთ ასახავს ირიმის პრინციპს“. „სენსეი, რატომ უფრო ადრე არ მითხარით ეს?“ ჰკითხა პიერმა, რომელიც ამ შენიშვნამ ჯერ დააფიქრა, შემდეგ კი ჩამთან ლაპარაკში გამიმეორა.

ირიმი (入身) სხეულში შესვლას ნიშნავს, შეტევის სხეულში, ესე იგი მოწინააღმდეგის სფეროში მოქმედებაზე კონტროლის ხელში აღების მიზნით. ეს აიკიდოს ფუძემდებლური პრინციპია და აიკიდოს ყველა ტექნიკა აუცილებლად ამ პრინციპსაა მორგებული. თუმცა დღეს ირიმი ნაგეს სახელით ცნობილ გდების ტექნიკას ერთი თავისებურება ახასიათებს, იგი ტორის ხერხემლის მოწინააღმდეგის ხერხემალზე სუპერპოზიციის საშუალებით ხორციელდება. ეს დამთხვევა, ორი ხერხემლის ეს ერთიანობა ირიმი ნაგეს ის თავისებურება გახლავთ, რომლითაც ირიმის პრინციპი თვალსაჩინოდ და განსაკუთრებული სიცხადით იჩენს თავს. აი, რისი თქმა უნდოდა ტამურა სენსეის პიერ შასანისთვის, აი, რატომ ჰქვია ირიმი ნაგეს ეს სახელი

თუკი ფუძემდებელი თავისი წიგნის მე-2 პუნქტს ასათაურებს ტერმინით ირიმი, ეს ნიშნავს, რომ იგი აქ არა ერთ რომელიმე ტექნიკაზე, ილეთზე, არამედ თავად აიკის პრინციპზე ლაპარაკობს. ამ პრინციპის წარმოსაჩენად, მკითხველისთვის მის საჩვენებლად, ის აიკიდოს მოძრაობას მიმართავს დახმარებისათავის, სხვაგვარად ვერც მოიქცეოდა. მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ბუდოს მე-10 გვერდის ამ ოთხი ფოტოს მიზანი ირიმი ნაგეს ჩვენება არ გახლვათ, მათი დანიშნულება პრინციპის წარმოდგენაა, რომელიც ყველაზე ნიშანდობლივად და სუფთა სახით სწორედ ამ ილეთში იჩენს თავს. ეს სურათები პრინციპის ილუსტრაციაა და ყოველგვარი ტექნიკური განხილვა-შეფასება გვერდზეა გადადებული. სწორედ ამის გამო არ არის ნაჩვენები უკეს ვარდნა, რადგან ის მართლაც ტექნიკაზე გააკეთებდა აქცენტს და პრიციპიდან სხვა რამეზე გადაიტანდა ყურადღებას.

ამასთან აიკიდოს პრინციპი შესვლაა და ის ტრიალით შესვლაში მდგომარეობს. ეს მისი მოდალობაა. ეს არის უმთავრესი ინფორმაცია — გამქრალი ინგლისურ თარგმანში — რომელიც ო-სენსეიმ მოგვცა კამაეს ამ მესამე, ესოდენ მნიშვნელოვან ფრაზაში: ამ ექვსი მიმართულებისკენ არ მივდივართ ნებისმიერი სახით, არ მივდივართ პირდაპირ, იქითკენ სპირალური ბრუნვით მივემართებით.

მას შემდეგ, რაც ირიმი იმ მოძრაობით აჩვენა, რომელიც საუკეთესოდ გამოხატავს ამ პრინციპს, ო-სენსეიმ ახლა უკვე ტრიალი უნდა გვიჩვენოს. და იგი ამას გააკეთებს იმ მოძრაობით, რომელიც საუკეთესოდ და ყველაზე არსებითი სახით გამოხატავს პრინციპის ბრუნვით მოდალობას. ეს მოძრაობა არის ტაი ნო ჰენკა და ამიტომაცა იგი ბუდოს გეგმის მესამე პუნქტი, ჯუნბი დოსას მესამე პუნქტი

3 – ტაი ნო ჰენკა   體ノ變化

 …შევარდენი რწევით გადაადგილდება (動) …

ტაი ნო ჰენკა 180°-ით ტრიალია, რომელსაც ჩვენი სხეული მოწინააღმდეგის გვერდით მიჰყავს, რათა მათ ერთი მიმართულებით იყურონ. წინა ტერფი არის ის ღერძი, რომლის გარშემოც უკანა ფეხი ტრიალებს.

აი, ის მნიშვნელოვანი მითითება, რომელსაც ო-სენსეი გვაძლევს, თარგმნილი სიტყვასიტყვით, როგორც ყოველთვის:

 體ノ變化後                  ტაი ნო ჰენკას შესრულების შემდეგ,

両足ヲ六方に開き                 გახსენით ტერფები ექვსი მიმართულებით                

姿勢ヲ安定セシマルを要ス           რათა აღიდგინოთ დგომი, ეს არსებითია.

აი როგორ თარგმნა ეს ჯონ სტივენსმა:

სხეულის ბრუნვის შემდეგ შეინარჩუნეთ სამოცი გრადუსიანი კუთხით გახსნილი ტერფები – ეს ყველაზე მდგრადი დგომია.

ეს თარგმანი ისეთივე მაზალოა, როგორც წინა თარგმანები:

1-     იაპონური ტექსტი არ გვეუბნება ტაი ნო ჰენკას შესრულების დროსო, ის გვეუბნება, ტაი ნო ჰენკას შესრულების შემდეგო (後). ეს სავსებით ნორმალურია, რადგან  როპო (ჰანმი-ირიმი) დგომია, შეჩერების თვლაა, 180°-ით ტრიალის დროს კი სხეული მოძრაობს და ყველასთვის გასაგებია, რომ შეუძლებელია თან გადაადგილდე და თან, ამავდროულად, ერთ პოზიციაში დარჩე, ეს ორი რამ ერთმანეთთან შეუთავსებელია.

2-     როპო კიდევ ერთხელ არის ნათარგმნი, როგორც სამოც გრადუსიანი კუთხე, მაშინ როცა იაპონური ტექსტი სულაც არ ამბობს ამას და ისევ და ისევ ჯიუტად იმეორებს გამოთქმას ექვსი მიმართულება (六方).

3-     იაპონური ტექსტი არავითარ შემთხვევაში არ ამბობს, რომ როპო ყველაზე მდგრადი დგომია. ამისათვის უნდა ეწეროს: 最も安定した姿勢である. მაგრამ კანჯი 最, რომელიც ნიშნავს ყველაზე მეტად, არსადაა ო-სენსეის ტექსტში. როპოსთვის მინიჭებული ეს მდგრადობა მთარგმნელი გამოგონებაა. ო-სენსეი უბრალოდ წერს, მოძრაობის შემდეგ უნდა დავუბრუნდეთ მდგრადობასო, უნდა აღვიდგინოთ როპოს საწყისი უსაფრთხო დგომი, რომლის შესახებაც უკვე განმარტა კამაეს სათაურის ქვეშ, ყოველი მოქმედების ბოლოს უნდა დავიბრუნოთო. ჰანმიში ამ დაბრუნების მიზეზი ამ დგომის დიდ სიმდგრადეში კი არ მდგომარეობს, რასაც ო-სენსეი საერთოდ არ ახსენებს, არამედ ექვსი მიმართულებით (როპო) მისი მობილურობის პოტენციალში, რაც მთავარი სტრატეგიული უპირატესობაა.

ვნახოთ, რას გვეუბნება ტაი ნო ჰენკას იდეოგრამები:

體 – ტაი
ეს არის ის, რაშიც ბევრი ძვალია, სხვა სიტყვებით, სხეული. ო-სენსეი ჯერ კიდევ იყენებდა ამ ძველ კანჯის, რომელიც დღეს 体-ითაა შეცვლილი.

ノ- ნო
ეს ძველებური ყაიდაა の-ს დასაწერად და კავშირის მარტივი (კუთვნილების აღმნიშვნელი) ნაწილაკია.

變 – ჰენ
ო-სენსეი ჰენ-ის ძველ ფორმას იყენებს, რომელიც ომის შემდეგ გამარტივდა, 変-ად იქცა და ცვლილებას, ტრანსფორმაციას, მეტამორფოზას ნიშნავს.

化 – კაამ კანჯის შინაარსიც ცვლილებაა, თუმცა მოტყუების, ფინტის გაკეთების ნიუანსით, რასაც შეცდომაში შეყვანის, გაცურების, თავგზის არევის და თვით მოჯადოების აზრიც ემატება.

მაშასადამე აიკიდოში ტაი ნო ჰენკა 體ノ變化  მოულოდნელი მოძრაობით მოწინააღმდეგის მოტყუება, სხეულის მარტივი, ბრუნვით მოძრაობით მისი წამიერი დეზორიენტირება და, შედეგად, გაუჩინარებაა, რითაც თითქოს ნუსხავ და აჯადოებ მას.

ჰენ-ში 變 არსებული მეტამორფოზის იდეა თავის მნიშვნელობას ჰენკა-ში 變化 კიდევ უფრო აძლიერებს. გამოდის, რომ ფინტთან, მისტფიკაციასთან დაკავშირებული ეს ნაირნაირი ნიუანსები მთლიანად გამქრალია ტაი ნო ჰენკას თანამედროვე დაწერილობაში (体の変更), რომელიც მხოლოდ სხეულის უბრალო მოდიფიკაციას (変更) ნიშნავს. თანამედროვე აიკიდომ ტაი ნო ჰენკას დაწერის მანერა შეცვალა და ამით ის შინაარსი დაკარგა, რომელიც ო-სენსეის დედან ნაწერში იყო და რომლის მნიშვნელობასაც მე-3 თავში დავინახავთ.

აქ წამით შევჩერდეთ და ჩვენს ხელთ არსებული ცნობები შევაჯამოთ:

1-     კამაე ჰანმი-ირიმის ასე იმიტომ ჰქვია, რომ ეს დგომი ბუნებრივად ღიაა ექვსი მიმართულებით და საშუალებას იძლევა, ადამიანი მყისიერად გადაადგილდეს ამ ექვსი მიმართულებით… და ამგვარად შევიდეს მტრის სფეროში.

2-     ეს ღიაობა ექვსი მიმართულებით მხოლოდ ჰანმი-ირიმის დგომიდანაა შესაძლებელი, ესაა მისთვის დამახასიათებელი თავისებურება და ამიტომაც მიეწება ბუნებრივი ატრიბუტივით სახელი როპო (ექვსი მიმართულება). რაკი მეტონიმიის გამო ეს ორი ცნება ერთმანეთს ასოციაციით მჭიდროდ უკავშირდება, როპო ხანდახან ჰანმის ნაცვლად იხმარება დგომის აღსანიშნავად, მაგრამ ჩვენ წინაშე არსებული რეალობა ერთადერთია და ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული დგომი არ არსებობს.

3-     ეს ექვსი მიმართულებით ღიაობა საბრძოლო უპირატესობაა, იმიტომ რომ იგი დიდ მობილურობას გვთავაზობს. ამიტომაც უნდა იყოს ის ყველა მოძრაობის დასაწყისში და ახალი მოქმედების ევენტუალობის გამო ის აუცილებლად უნდა აღდგეს, როგორც კი მოძრაობა ჩერდება და მდგრადობა ბრუნდება. სამაგიეროდ, მას არ მოაქვს დიდი მდგრადობა, განსხვავებით იმისაგან, რასაც ჯონ სტივენსი არასწორად ათქმევინებს ო-სენსეის.

4-     შესვლა (ირიმი) მოწინააღმდეგის გვერდზე შეცურებით ხორციელდება, რომელიც არ უნდა იყოს არჩეული მიმართულება.

5-     თავისი სრული სახით შესრულებულ ირიმის თან ახლავს 180°-იანი ტრიალი წინა ტერფის გარშემო, რომელიც ამ შემთხვევაში ღერძად იქცევა. ტაი ნო ჰენკად წოდებული ეს ტრიალი აუცილებელია იმ სპირალური გზის დასაწყებად, რომელსაც ექვსი მიმართულებით მივყავართ.

რა გვაკლია იმისათვის, რომ აიკის მოქმედება სრული იყოს?

გვაკლია ირიმის წარმოდგენა, როდესაც ის თავისი სრული ფორმით კეთდება, ანუ მოჰყვება ტაი ნო ჰენკად წოდებული 180°-იანი ბრუნი, რომელიც ჩვენ ეს-ესაა, ვნახეთ. აიკიდოს მოძრაობისათვის დამახასიათებელი ამ თავისებური შესვლის აღსაწერად დღეს სახელად ირიმი-ტენკანი ჰქვია, თუმცა ო-სენსეი მას არ ეძახდა ასე. ის ამბობდა და წერდა ირიმი-ტენკა. ეს იქნება ჯუნბი დოსას უკანასკნელი პუნქტი, რომელსაც ფუძემდებელი აიკის მოძრაობის გეგმის წარმოსადგენად გვაძლევს.

…გაგრძელება იქნება…

ფილიპ ვოარინო
2025 წლის სექტემბერი

წყარო : https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-zhun-bei-dong-zuo-junbi-dosa-2-irimi-tai-no-henka/

Categories
სტატიები

აიკიდოს ფუძემდებლის გადამალული წიგნი – 準備動作 ჯუნბი დოსა #1 – კამაე

ო-სენსეის ბუდო

足ノ踏ミ方ニハ外六方、内六方及外巴、内巴アリ 練習ノ際ニ傅授ス  ამ ფრაზის თარგმანი ინგლისურ ვერსიაში ჭკუაზე შემშლელია…

“Nessuna azion naturale si può abbreviare. Ogni azion naturale è generata dalla natura nel più brieve modo, che trovar si possa.”

Leonardo da Vinci – Pensieri sulla natura  (Legge del minimo sforzo)

ჯუნბი დოსა 準備動作 – მომზადება მოქმედებისათვის

როდესაც მე აიკიდო დავიწყე ნობუიოში ტამურასთან 1977 წელს, გაკვეთილს ყოველთვის საკმაოდ თავისებური მომზადებით იწყებდა, რაც პირდაპირ ერგო მემკვიდრეობით ო-სენსეის მორიჰეი უეშიბასაგან. მეც ისე მივეჩვიე მოძრაობების ამ ერთობლიობის გამეორებას, რომ შინაარსი დიდად არ მესმოდა და ამაში, მართალი ვთქვა, მხოლოდ ერთგვარ გახურება-მოთელვას, სხვა სიტყვებით, ფოლკლორულ, ნახევრად ფიზიკურ და ნახევრად გონებრივ ვარჯიშს ვხედავდი. ამ მომზადებას სახელად ჯუნბი დოსა ერქვა.

იმ ფორმით, რომელიც მას იმხანად ჰქონდა, ჯუნბი დოსა მთლიანად მიატოვეს თვით იაპონიაში, სადაც ახლა ის სრულიად მივიწყებულია. ტამურას რამდენიმე მოწაფემ ეს ტრადიცია განაგრძო და, ჩემი აზრით, ისინი მართლები იყვნენ, რომ შემოინახეს, იმიტომ რომ ეს ფუძემდებლისგან მოდიოდა და მრავალრიცხოვანი სწავლებებით იყო მდიდარი. მე თავად კვლავაც ვასრულებ მას… და, იმედი მაქვს, უფრო გააზრებულად, ვიდრე წინათ.

მიუხედავად ამისა, ძალიან გამიკვირდა, როდესაც დავინახე, რომ ჯუნბი დოსა ო-სენსეის წიგნის ყველაზე მნიშვნელოვან თავს სათაურად ჰქონდა წამძღვარებული. მალე ვნახავთ, რომ ბუდოს მე-9, მე-10 და მე-11 გვერდები მართლაც წიგნის ცოცხალ გულს წარმოადგენს. თუმცა ჯუნბი დოსას სათაურის ქვეშ ჩემი ახალგაზრდობის დროინდელი გრძელი მომზადება მაინც არ არის. მაშ რითია ამ სამ ძალიან განსაკუთრებულ გვერდზე გამოტანილი ელემენტები მომზადება? რითია ეს მომზადება ასეთი მნიშვნელოვანი და რითაა გამართლებულია ის ამბავი, რომ ო-სენსეი მას ფუძემდებლურ თავს უძღვნის აიკის ტექნიკათა შესავალში? ან რატომ აირჩია მან ეს იდუმალებით მოცული სათაური? ვფიქრობ, ეს სამი კითხვა იმსახურებს, რომ დავსვათ.

ვნახოთ, რას გვეუბნება იდეოგრამები ჯუნ ბი დო სა.

ჯუნ 準 : შევარდენი / მოწესრიგება / კორექტირება

ბი  備 : ბრძოლისათვის მზად / მომზადებული

დო  動 : მოძრაობა / გადაადგილება / ქანაობა

სა  作 : კეთება / მოტყუება / ფინტის ჩატარება

კანჯის მიერ ჩვენთვის მოცემული ინფორმაცია უფლებას გვაძლევს, ო-სენსეის მე-2 თავის სათაური, ჯუნბი დოსა, შემდეგი ფრაზით ვთარგმნოთ: შევარდენი აკორექტირებს თავის დგომს, მზადაა ბრძოლისათვის, შემდეგ კი გადაადგილდება მომატყუებელი ქანაობით.

აქ არანაირი ინტერპრეტაცია არ არსებობს, უზუსტესადაა აღდგენილი წერილობითი ნიშნების აზრი და ახლავე ვნახავთ არქაული მნიშვნელობის სრულ საჭირობას ო-სენსეის მეტყველებასთან მიმართებაში. მაგრამ თარგმანი ვერ იქნება ასეთი ხატოვანი, ის უფრო სინთეტურ ფორმულირებას მოითხოვს და ჩვენც ვთქვათ მომზადება მოქმედებისათვის, რაც, მიუხედავად ყველაფრისა, იმ ორ მთავარ აზრს ინარჩუნებს, რომელსაც კანჯი შეიცავს.

აქ ვხედავთ პირველ აცდენას ჯონ სტივენსთან, რომელიც ჯუნბი დოსას საბაზო მოძრაობას თარგმნის, ეს თარგმანი არ არის დამაკმაყოფილებელი, რადგან მასში იაპონური ენის მიერ გამოხატული მოზადების ზუსტი აზრი იკარგება.

თანაც კანჯის ზუსტ შინაარსს აქ ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ახლა ო-სენსეის ინსტრუქციების თავად გეგმას ვნახავთ, რომელიც შემდეგი თანმიმდევრობით ლაგდება:

1 – კამაე

2 – ირიმი

3 – ტაი ნო ჰენკა

4 – ირიმი-ტენკა (ო-სენსეი წერს ტენკა-ს და არა ტენკანს-ს და მალე ვნახავთ, რატომაც)

ბუდოს გეგმის ეს ოთხი პუნქტი მართლაც გასაოცრად შეესაბამება იმ აზრებს, რომლებიც ჯუნბი დოსას ოთხ კანჯიში ფიგურირებს. ამასთან, ამგვარი კორელაცია ვერც შემთხვევითი იქნება და ვერც ო-სენსეი უეშიბას სურვილის ანარეკლი, რადგან ვერც არც აიკის მოქმედების პრინციპის სტრუქტურაზე მოახდენს ვინმე ზემოქმედებას და ვერც იდეოგრამების არქაულ მნიშვნელობებზე. აიკის მოქმედების პრინციპისათვის დამახასიათებელი ოთხი პუნქტის სრული შესაბამისობა 準備動作-ის შინაარსთან უთუოდ არის ის მიზეზი, რის გამოც ო-სენსეიმ თავისი წიგნის მე-2 თავს ეს სათაური შეურჩია, მაგრამ ფაქტი, რომ იგივე რეალობა თარგმნილი იყოს ორი ერთმანეთისთვის უცხო გამოთქმით, იმ რაღაცის უნივერსალურ ხასიათს გვიჩვენებს, რაზეც ახლა ვილაპარაკებთ.

გვერდი 9 – თავი II – ჯუნბი დოსა 準備動作

1 – კამაე 構え

準備 – შევარდენი ასწორებს თავის დგომს და მზადაა ბრძოლისათვის…

ყველაფერი კამაეზე, დგომზეა დამყარებული. იაპონური ზმნა 構える(კამაერუ) ერთდროულად ფიზიკურ, გონებრივ და ემოციურ მომზადებას, ანუ სწორი პოზიციის დაკავებას ნიშნავს. კამაე საფუძველია, საძირკველი და დასაწყისი ყველაფრისა, რაც ამას მოჰყვება. კამაე არსებითია და ყველაფერი ამ უნიკალურ დგომზეა დამოკიდებული. ო-სენსეი ამ კამაეს 半身入身-ს (ჰანმი-ირიმი) უწოდებს, და ის არცერთ სხვა კამაეს არ ახსენებს თავის წიგნში. უმთავრესია, გვესმოდეს, რომ აიკიდოში ჰანმი-ირიმის გარდა სხვა დგომი არ არსებობს.

ამ თავში, სადაც ბუდოს ტექნიკური ნაწილი შემოდის, მის ფრაზებში, თითოეული სიტყვა მნიშვნელოვანია, თითოეული სიტყვა ზუსტია, ო-სენსეის მიერ რუდუნებით შეწონილია და თავის თავში ატარებს მესიჯს, რომელიც არაფრით არ შეიძლება გადასხვაფერდეს თარგმანში და ამით იქ თავმოყრილი ინსტრუქციების სწორი გაგება დაიკარგოს.

პირველი ფრაზა შემდეგ რამეს ამბობს სიტყვასიტყვით:

氣勢ニヲ充實          აღივსეთ მძლავრი ენერგიით,

シ足ヲ六方ニ開キ            გახსენით თქვენი ტერფები ექვსი მიმართულებით

半身入身合氣ノ姿勢    დადექით აიკის ჰანმი-ირიმის დგომში,

ヲ以テ敵ニ對ス              და ასე აღმოჩნდით მტრის პირისპირ.

ჯონ სტივენსის ინგლისური თარგმანი („კოდანშას“ გამოცემის 39-ე გვერდი) ამ ფრაზის შინაარსს ორ არსებით პუნქტში ცვლის:

1 – ტერმინი როპო (六方), ექვსი მიმართულება, თარგმნილია როგორც სამოც გრადუსიანი კუთხე, რაც სრულად განსხვავდება იაპონური ტექსტისაგან.

2 – ტერმინი ჰანმი-ირიმი (半身入身), თარგმნილია როგორც მხოლოდ ჰანმი, სიტყვა ირიმი (შესვლა) ამოღებულია და ჩანაცვლებულია სიტყვით მოქნილი, რასაც არავითარი კავშირი არა აქვს იაპონურ 入身-სთან.

იაპონური ენა ორაზროვანი ენაა, რაც მთარგმნელს ზოგჯერ თავისი არჩევანის გაკეთებას აიძულებს  და ნორმალურია, რომ სხვადასხვა მთარგმნელების მიერ შესრულებულ ერთსა და იმავე ტექსტის თარგმანში ნიუანსების დონეზე იპოვოთ განსხვავებული ინტერპრეტაციები. მაგრამ აქ ასე არ არის, საქმე არ გვაქვს თარგმანის გარდაუვალ და თავიდან აუცილებელ ნიუანსებთან. აქ უკვე შინაარსის ცვლილებასთან გვაქვს საქმე და ეს ცვლილებები იმდენად მძიმეა, რომ ისინი ფუძემდებლის მიერ მოცემულ ორ უმთავრეს ინფორმაციას აქრობს.

ჩვენ მართლაც დაგანახებთ, რომ ეს ორი ინფორმაცია, ჰანმი-ირიმი და როპო, სწორედაც ისინია, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს, დავტოვოთ აიკი-დოს სამყარო, და აიკის სამყაროში შევიდეთ. რადგან გონებაში სულ უნდა გვქონდეს, რომ ო-სენსეისთვის აიკი-დო მეთოდია (道 do), რომელიც საშუალებას გვაძლევს, აიკიმდე (合氣) მივაღწიოთ. მე-2 თავში ვნახავთ, როგორ გადაეცათ ფუძემდებლის ეს კონცეფცია მის საუკეთესო მოწაფეებს.

ჯუნბი დოსას მესამე ფრაზა უთუოდ მთელი წიგნის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფრაზაა და მას უდიდესი სიფრთხილით უნდა მივუდგეთ. ის შემდეგ რამეს გვეუბნება (სიტყვასიტყვით):

足ノ踏ミ方ニハ外六方 ტერფების გადასაადგილებლად არსებობს ექვსი გარე მიმართულება და

内六方及外巴、    ექვსი შიდა მიმართულება, რაც მიიღწევა ერთი გარე სპირალით

内巴アリ                  და ერთი შიდა სპირალით,

練習ノ際ニ傅授ス    ეს ნასწავლები იქნება პრაქტიკაში.

ამ ფრაზის ჯონ სტივენსისეული თარგმანი ინგლისურ ენაზე ჭკუაზე შემშლელია:

„წინა ტერფი და უკენა ტერფი სამოც გრადუსზე უნდა გაიხსნას. ამის მიზეზი პრაქტიკის დროს გახდება ნათელი.“

დედანი ტექსტი უბრალოდ და მარტივად გამქრალია:

–         გამქრალია ტერფების გადაადგილება (足ノ踏),

–         გამქრალია გარე ექვსი მიმართულება (外六方),

–         გამქრალია ექვსი შიდა მიმართულება (内六方),

–         გამქრალია გარე სპირალი (外巴),

–         გამქრალია შიდა სპირალი (内巴),

–         გამქრალია აზრი, რომ ეს ექვსი მიმართულება ორი სხვადასხვა სპირალის მოძრაობით მიიღწევა (及).

თარგმნის დროს ყველა ეს ინფორმაცია ცენზურამ ამოჭრა და შეცვალა გამოთქმით „სამოც გრადუსიანი კუთხე“, რაც ბუნდოვანი და ორაზროვანია, რადგან არ არის განსაზღვრული, რის მიმართაა ეს კუთხე, მაგრამ ყველაზე მთავარი კი ის არის, რომ ფრაზა საერთოდ არ შეესაბამება არაფერს, რასაც ფუძემდებელი წერს.

ო-სენსეის მეოთხე ფრაზა მესამე ფრაზის ინსტრუქციას იმეორებს და უფრო მეტად ამახვილებს ყურადღებას ექვსი მიმართულების სასიცოცხლო აუცილებლობაზე (要). ეს პუნქტი მშვიდად და წყნარად არის წაშლილი ჯონ სტივენსის თარგმანში:

動作ノ終リシ時兩                თითოეული მოქმედების ბოლოს

足ハ常ニ六方ニ開キアル如ク   ყოველთვის გახსენით ტერფები ექვსი მიმართულებით

練磨スル要ス          სასიცოცხლო/აუცილებელია ამაზე ვარჯიში.

ჩვენ უკვე ბევრ ელემენტს მოვუყარეთ თავი. ცოტა ხნით შევჩერდეთ აქ და ვცადოთ, კარგად დავინახოთ, რა გააკეთა ო-სენსეიმ სათაურის ქვეშ კამაე. მან ნათლად მიგვითითა:

1-     რომ აიკის ერთადერთი დგომი არის ჰანმი-ირიმი (半身入身) და რომ ის უნდა მივიღოთ ყველა მოქმედების დასაწყისში,

2-     რომ ეს დგომი ისეთია, რომელიც საშუალებას გვაძლევს, სივრცის ექვსი მიმართულებით (六方) წავიდეთ, რაც მხოლოდ ჰორიზონტალურ სიბრტყეში შეიძლება მდებარეობდეს (ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ვერტიკალურობა, ზევით და ქვევით, არის ასპექტი, რომლის ადგილიც აქ ჯერ არ არის),

3-     რომ ჰანმი-ირიმი და როპო ერთადერთი და ერთი და იგივე დგომია, მაგრამ ორი სხვადასხვა კუთხით განხილული:

– ერთი, აღწერილია ფიზიკურად (ჰანმი = სხეულის ნახევარი) და გვეუბნება, თუ რის საშუალებას იძლევა (ირიმი = შესვლა),

– და მეორე, გვიჩვენებს ექვს მიმართულებას (როპო), რომლისკენ წასვლის საშუალებასაც ის იძლევა,

4-     რომ ირიმის მომენტში ტერფები გადაადგილდება ექვსი გარე მიმართულებით (外六方), რაც გარე სპირალის  (外巴) საშუალებით მიიღწევა,

5-     რომ ისინი გადაადგილდება ასევე ექვსი შიდა მიმართულებით (内六方), რაც შიდა სპირალის (内巴) საშუალებით მიიღწევა,

6-     მაშასადამე, აიკიდოს გადაადგილება სპირალური გადაადგილებაა,

7-     რომ ჰანმი-ირიმის დგომი, რომელიც აუცილებლად მიტოვებულია გადაადგილების მომენტში, ასევე აუცილებლად უნდა აღდგეს მოქმედების ბოლოს.

მე-7 პუნქტი ლოგიკური გაგრძელებაა 1-ლი პუნქტისა: ვინაიდან ჰანმი-ირიმი პრინციპულადაა ყველა მოძრაობის დასაწყისში და რაკი ნებისმიერი მოძრაობის დასასრული პოტენციურად ახალი მოძრაობის დასაწყისი შეიძლება გახდეს, მაშასადამე ჰანმი-ირიმის დგომი აუცილებლად უნდა დაბრუნდეს ნებისმიერი მოძრაობის ბოლოს.

საიდან მოვდივართ, სად მივდივართ, რომელი გზებით და თან როგორ? ო-სენსეი იმაზე მეტს ვერ გააკეთებდა, რაც აქ გააკეთა, რომ ჩვენთვის მოეცა აუცილებელი ცოდნა აიკის პრაქტიკისთვის მოსამზადებლად: განსაზღვრა, როგორ ვიწყებთ და როგორ ვამთავრებთ, გვაჩვენა ექვსი გზა, რომელსაც უნდა მივყვეთ, რომ ერთიდან მეორეში გადავიდეთ და თორმეტი ხერხი (მოდალობა) ამის გასაკეთებლად. დეტალურად მოგვცა უმკაცრესი გეგმა, რომელსაც უნდა მიჰყვეს აიკის ნებისმიერი მოძრაობა და ეს ყველაფერი ჩაწერილია კამაეში, ისევე როგორც რკოშია ჩაწერილი მთელი მუხა. არ აკლია არაფერი და ჯუნბი (準備) აქ დასრულებულია, ჩვენ კი ინტელექტუალურად მომზადებულები ვართ, გავიგოთ ო-სენსეის სათქმელის ლოგიკური გაგრძელება. ეს უკანასკნელი ახლა ფუნდამენტურ პუნქტებს წარმოგვიჩენს, რომლებიც სულ ცოტა ხნით ადრე წინასწარ გამოგვიცხადა. ესენია: ირიმი, ტაი ნო ჰენკა, ირიმი-ტენკა. ეს დოსას სფეროა (動作).

…გაგრძელება იქნება…

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/le-livre-cache-du-fondateur-de-laikido-zhun-bei-dong-zuo-junbi-dosa-1-kamae/

Categories
სტატიები

რატომ შომენი ან იოკომენი?

shomenuchi

გაიგეთ მცირედი სხვაობები შომენ უჩისა და იოკომენ უჩის შორის და ბიომექანიკური ნიუანსები აიკიდოში მორიჰირო საიტოს სწავლების მიხედვით.

შომენ უჩი და იოკომენ უჩი ძალიან ახლოსაა ერთმანეთთან, მაგრამ საჭიროა ამ ორ დარტყმას შორის განსხვავების დანახვა, რადგან ისინი თითოეულ შემთხვევაში შესრულებული მოძრაობის ბიომექანიკურ პირობებზეა დამოკიდებული. რაც იმას ნიშნავს, რომ ისინი არაა ურთიერთჩანაცვლებადი, არ შეიძლება ერთის ან მეორის გაკეთება ერთმანეთისგან განუსხვავებლად, იმიტომ რომ თითოეული სხეულის სხვადასხვა მოძრაობის აუცილებელი და უნიკალური შედეგია.

ამას ავხსნი მე-5 კუმიტაჩის მაგალითზე, რომელიც ამ ვიდეოშია წარმოდგენილი:

შომენი მკაცრად და სრულყოფილად ვერტიკალური დარტყმაა. კენის ანგულაცია აქ 0°-ს უდრის. იმისათვის, რომ ანგულაცია ასე ნულის ტოლი იყოს, საჭიროა, რომ დარტყმის მომენტში თეძოები არ იყოს პროფილში, ვიმეორებ: დარტყმის მომენტში. აიკიდოს ყველა მოძრაობა, რასაკვირველია, ჰანმით იწყება და საწყის სტადიაზე თეძოები, ცხადია, პროფილშია, ეს სამკუთხედი (სანკაკუ) ეტაპია და ეს ფუნდამენტურია. დარტყმის მომენტში, პირიქით, ოთხკუთხედი (კვადრატი) გვაქვს და დროის ამ ძალიან მოკლე პერიოდში თეძოები (კოში) ანფასშია (კენკა კოში). თუ ამ მომენტში თეძოები შეცდომით პროფილში რჩება, ხმალი კუთხით ჩამოეშვება – თუნდაც სულ მცირე – და მოძრაობას დააკლდება ის, რაც შომენს ახასიათებს.

ეს იმას ნიშნავს, რომ არსებობს სხეულის ერთადერთი სქემა, რომელიც შომენის დარტყმის საშუალებას იძლევა და სწორი ლოგიკით ეს კენის პირველი სუბურია. ბუნებრივია, ამიტომაც ჰქვია მას შომენ უჩი კომი. ხმალი აქ სწორად ადის და სწორადვე ჩამოდის,  ადგილზე, და ამ დროს არ გვაქვს გადაადგილება.

ამ პირველი სუბურის სხეულის სქემა მე-2, მე-3 და მე-4 სუბურებში გამოიყენება. აქ იმავე ფუნდამენტურ ბაზას ვხვდებით, ოღონდ ის ამჯერად გაადგილებას მოერგება.

ამიტომაა, რომ, როდესაც 1-ელი, მე-2, მე-3 და მე-4 სუბურები სწორად სრულდება, დარტყმა აქ სრულყოფილი შომენ უჩია.

ასევე ამიტომაა, რომ მე-5 კუმიტაჩიში უჩი ტაჩის პირველი შეტევა შომენ უჩია. სწორედ ასე ასწავლიდა საიტო სენსეი და ამაში შეგვიძლია დავრწმუნდეთ მისი წიგნის, „ტრადიციული აიკიდოს“ მე-2 ტომის 36-ე გვერდის გაცნობისას, სადაც სრულიად არაორაზროვნად წერს უჩი ტაჩის ამ შეტევის შესახებ: „შომენ უჩი კომი“

მე-5 სუბურის შემთხვევაში წყვეტა გავქვს: ნაცვლად იმისა, რომ კენი სწორად ავიდეს და ასევე ჩამოვიდეს, სხეული ამჯერად კენს მარჯვნიდან მარცხნისაკენ ტრიალით იქნევს. ამ ტრილის ეფექტით კენი ვეღარ ჭრის ნულის ტოლი ანგულაციით და სამიზნეს აუცილებლად გარკვეული კუთხით გადახრილი სწვდება. ყურადღება მიაქციეთ, რომ კუთხე აქ თეძოების არასწორი პოზიციონირების შედეგი არ არის, როგორც წინა ჯერზე იყო, არამედ სხეულის ბრუნვითი მოძრაობითაა განპირობებული. თეძოების კენკა კოშის დგომი სრულყოფილი კვადრატიც რომ იყოს, კენი ყველაფრის მიუხედავად მაინც გარკვეული კუთხით ეშვება ძირს. სხეულის ღერძის ბრუნვა უშლის მას ხელს, სხვაგვარად რომ იყოს.

იოკომენის ეს ბაზა მეორდება კენის მე-6 და მე-7 სუბურებში, სადაც მას ცკი ემატება და ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ მე-5 სუბური იოკომენია, ხოლო 1-ელი სუბური შომენი.

ამავე ბაზას ვხვდებით მე-5 კუმიტაჩიში უჩი ტაჩის ბოლოს სამი დარტყმისას. კენი სხეულის აქეთ-იქით გაივლის ტრიალის საშუალებით და ამიტომაცაა აქ დარტყმა იოკომენი:

საიტო სენსეი ასე ასწავლიდა და ამაში შეგვიძლია დავრწმუნდეთ, თუკი თვალს გადავავლებთ მისი წიგნის, „ტრადიციული აიკიდოს“ მე-2 ტომის 36-ე გვერდს, სადაც იგი უჩი ტაჩის ბოლო შეტევებისთვის სრულიად არაორაზროვნად „უჩი კომის“ წერს და არა „შომენ უჩი კომის“, როგორც ამას პირველი შეტევის შემთხვეავში აკეთებს. უჩი კომი აქ ყველა სხვა დარტყმას ნიშნავს, გარდა შომენისა და ცკისა და, აქედან გამომდინარე, იოკომენს, ვინაიდან იაპონური ხმლის შემთხვევაში დარტყმების ამ სამი სახეობისა, სხვა არც არსებობს.

მე საიტო სენსის სიტყვების ეს ციტატა აქ იმისთვის მოვიხმე, რომ შომენის და იოკომენის მიმართება ერთმანეთთან ამეხსნა. ვადასტურებ, რომ ის მე ყოველთვის ასე მასწავლიდა ივამაში ჩემი უჩი დეშობის პერიოდში, 1986-დან 2000 წლამდე.

ფილიპ ვოარინო

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/pourquoi-shomen-ou-yokomen/

Categories
სტატიები

გო ნო ტაჩი – უკეს როლი

go no tachi

როდესაც პიერ შასანს ეკითხებოდნენ, უკეს როლი რა არისო, ის პასუხობდა, უკეს ერთაერთი როლი აქვს – ის უნდა მოკვდესო.

როდესაც პიერ შასანს ეკითხებოდნენ, რა არის უკეს, უჩის, ან აიტეს (ეს სამივე ტერმინი შემტევს აღნიშნავს) როლიო, ის უცვლელად ასე პასუხობდა ხოლმე: „უკეს ერთადერთი როლი აქვს – ის უნდა მოკვდეს“. ეს საყურადღებო, თუმცა არასწორად საბრძოლო ფრაზა ნიშნავს, რომ უჩი ტაჩი სპექტაკლში არ მონაწილეობს, ის მსახიობი არ არის, რომ მას როლი არ აქვს შესასრულებელი, არამედ ის მოწინააღმდეგეა.

ის, რასაკვირველია, პარტნიორია იმ გაგებით, რომ ის ტორის სწავლის პროცესში თანამშრომლობს, მაგრამ სწორედაც ამ მიზნით მისი ფუნქციაა, ალალად, მთელი სულით და გულით შეუტიოს. მხოლოდ ამ დროსაა – თუკი ვინმეს მაინც და მაინც როლზე უნდა ლაპარაკი – ის თავის როლში.

ამიტომაც შეუძლია მას მხოლოდ და მხოლოდ სიკვდილი, თუკი მისი შეტევა პირისპირ შეეჩეხება აიკიდოს პრინციპს. რადგან ძალადობა ბოლოს სწორედაც იმ მიზნის საპირისპირო რამეს იღებს, რა მიზნითაც ისაა გამოყენებული, ოღონდ ეს მხოლოდ მაშინ ხდება, როდესაც ის, ვინც ამ ძალადობას იღებს, ამას სამყაროს პრინციპის შესაბამისად აკეთებს, სამყაროსი, რომელსაც სურს, რომ ყველაფერი ყოველთვის თავის საპირისპიროს დაუბრუნდეს.

აიკიდო სხვა არაფერია, თუ არა სწავლა ცხოვრების ყველა ფორმაში არსებული ამ პრინციპისა, ოღონდ საბრძოლო სფეროში. ამიტომაც აიკიდო ცხოვრების სკოლაა და არა მხოლოდ საბრძოლო სკოლა.

აქ ჩემი მეგობარი სერჟ მერლე მახსენდება, საფრანგეთის აიკიდოს პიონერი და ომის შემდგომი ბელფორის საბრძოლო ხელოვნებების სკოლის (მოგვიანებით ფრანშ-კომტეს ინსტიტუციად იქცა) ფუძემდებელი, რომელიც დღემდე ცოცხალია. ამას თავისუფლად შეიძლება რქმეოდა ბელფორის ცხოვრების სკოლა, თუმცა იმხანად ვერავინ გაიგებდა ამას, რასაკვირველია.

აიკიდო ცხოვრებას ასწავლის ბრძოლის ჭრილში, ბრძოლისას კი არ შეიძლება სანახევროდ შეტევა. კუმიტაჩი ბრძოლა არ არის, რა თქმა უნდა, ის სავარჯიშოა, რომლის მიზანია, ადამიანს ბრძოლის პრინციპი გააგებინოს. მოწაფე მთლიანად ხელოვნურ ჩარჩოებშია მოთავსებული, გასაგებია, მაგრამ ამ სწავლისთვის შექმნილი ჩარჩოს შიგნით მას შეუძლია შემტევის სიმტკიცით იმოქმედოს. ნამდვილი შემტევი კი უტევს და არა ვითომ უტევს.

ამიტომაც ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ უჩი ტაჩი ამ სულისკვეთებით მიუდგეს კუნიტაჩის და შეტევათა სიმულირებით არ დაკმაყოფილდეს. სიმულაცია აიკიდოს ყოველგვარ კონსტრუქციულ და სასარგებლო პრაქტიკას უშლის ხელს

აქ უჩი ტაჩის პირველი შეტევა შომენია და ეს შომენი უნდა შესრულდეს. რასაკვირველია, სავარჯიშოში ეს შომენი მთელი თავისი გზის ორ მესამედზე უნდა გაჩერდეს, მაგრამ ის მატერიალიზებულ უნდა იქნეს და აქამდე შესრუდეს, თორემ სავარჯიშო მთელ თავის აზრს დაკარგავს.

ფილიპ ვოარინო,
2024 წელი, იანვარი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/go-no-tachi-le-role-duke/

Categories
სტატიები

სპირალების ჯახი

იკკიო

ბრუნვის ძალა გარე თეძოდან შიდა თეძოს გადაეცემა, მათრახივით ხვდება უკეს და წონასწორობას აკარგვინებს მას.

წინა სტატიაში დაწვრილებით ავხსენი, თუ როგორ წარმოშობს ორ სპირალს სხეულის ღერძის ტრიალი: ერთს გარეს და ერთს შიდას. თანაც უცვლელი თანამიმდევრობით: ჯერ გარე სპირალი წარმოიქმნება, შემდეგ კი შიდა. ეს სპირალები პირველად წარმოჩნდება და ხილული ხდება ადამიანში, როდესაც ორივე თეძო ერთდროულად და ურთიერთშევსებით ამოძრავდება. ორივე სპირალი ერთი და იმავე მიმართულებით ბრუნავს, თუმცა გარე სპირალი უკნისკენ მიემართება, შიდა კი წინისკენ და სწორედ ესაა ირიმი.

ვსარგებლობ აქ წარმოდგენილი ვიდეოთი, რათა შუქი ამ სპირალების შედეგს მოვფინო და არა მათი გამოვლინების ფიზიკურ პროცესს. ამიტომაც ვხმარობ სიტყვა ჯახს, იმიტომ რომ ისინი უკეზე ისე მოქმედებენ, როგორც ტალღა, რომელიც დაეჯახება ხოლმე ადამიანს. აქ ორ ტექნიკაში ვხედავთ ამას, ტაი ნო ჰენკასა და იკიოში:

ბრუნვის ძალა გარე თეძოდან შიდა თეძოს გადაეცემა, მათრახივით ხვდება უკეს და წონასწორობას აკარგვინებს მას. ქვევით ვხედავთ ტაი ნო ჰენკათი დაჯახებას

უკეზე გარე თეძოს ტრიალით, მაშინ როცა ტორის მარჯვენა ფეხი ჯერ კიდევ არ წადგმულა უკნისაკენ:

ქვევით კი ვხედავთ უკეზე ასეთივე დაჯახებას, ოღონდ ამჯერად გარე თეძოთი, თანაც მაშინ, როდესაც ტორის მარჯვენა ფეხი ჯერ კიდევ არ დაძრულა წინისაკენ:

ვერანაირ შედეგს ვერ მივიღებთ უკეზე, თუკი ტორი მხოლოდ სიარულით გადაადგილდება. მხოლოდ ორივე თეძოს ტრიალი აკარგვინებს მას წონასწორობას. იდაყვზე ზემოქმედება უშედეგო იქნება, თუკი ამ დროს თეძოები კომბინირებულად არ გამოიყენება.

გავიხსენოთ ისიც, რომ ამ ბრუნვის სათავე არ არის თეძოებში, არამედ სხეულის ღერძის ტრიალშია, რაც თავის ძალას გადასცემს თეძოებს. ეს არაერთგზის აგვიხსნია ამ საიტზე.

ფილიპ ვოარინო
2024 წლის იანვარი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/impact-des-spirales/

Categories
სტატიები

სპირალი

ფილიპ ვოარინო

თეძოებით შესრულებული ორივე სპირალი ერთი და იმავე მიმართულებით ტრიალებს, მაგრამ ერთი ტენკანია, მეორე კი ირიმი. ირიმი-ტენკანის გაგების ინსტრუმენტი სხეულია.

დღეს 2018 წელს გამოქვეყნებულ სტატიას ვუბრუნდები, სათაურით „გარე სპირალი თუ შიდა სპირალი“ და ვიყენებ იმავე ვიდეოს, რომელიც აიკიდოს გაგებისათვის აუცილებელ ფუნდამენტურ პუნქტს განმარტავს:

ათასწლეულებია, რაც ადამიანმა სპირალების არსებობის შესახებ იცის. ამ უხსოვარ დროში მისეული გაგება აშკარად არ ჩამოუვარდებოდა იმ ცოდნას, რომელიც ჩვენ გვერგო მემკვიდრეობით არქიმედესა და ფერმასაგან:

სპირალებისადმი მათემატიკური მიდგომა საშუალებას აძლევს მეცნიერებას, მოგვცეს ახსნა, რომელიც არსებითად ადამიანის ორ მთავარ მოთხოვნას აკმაყოფილებს: მისი გონების ცნობისწადილსა და მის სურვილს, აჯობოს ბუნებას ტექნოლოგიების წყალობით. მაგრამ არც ერთი და არც მეორე არ აძლევს ადამიანს აზროვნების განვითარების საშუალებას. მართლაც, გონების დაკმაყოფილება არ კმარა აზროვნების პროგრესისათვის.

„შესწავლის საგანი“ მაინც იმის გარეთ რჩება, ვინც ამაზე ფიქრობს, რაც არ უნდა დიდი იყოს ამ უკანასკნელის ჭკუა და სიბრძნე. იმისათვის, რომ ტრანსფორმაცია მოხდეს, იმისათვის, რომ ნამდვილი და არა კოსმეტიკური განვითარება გახდეს შესაძლებელი, ადამიანმა ფუნდამენტური პრინციპის (‘არხე’ ძველ საბერძნეთში) გზა უნდა იპოვოს, საიდანაც ყველაფერი გამომდინარეობს და რომელიც სამყაროს ერთიანობაზე მეტყველებს სხვადასხვა გარეგანი გამოვლინებებით.

იოლი არ გახლავთ ამ გზაზე წინ სიარული, თუმცა გარდასულ დროთა საზოგადოებებმა სიმბოლოები დაგვიტოვეს, რომლებიც ობიექტური ცოდნის ძიებისას საკმარის ორიენტირებად გვევლინება. სიმბოლოს დანიშნულება მართლაც რომ ჩვენთვის სამყაროს ობიექტურ შეცნობასთან მისასვლელი გზის ჩვენებაა. რადგან ადამიანს შეუძლია საკუთარი თავის შესწავლით სამყაროს ფუნდამენტურ კანონებს მიაგნოს. ეს შესაძლებლობა მაკროკოსმოსსა და მიკრიკოსმოსს შორის არსებული ანალოგიის წყალობითაა შესაძლებელი. „შეიცან თავი შენი“ იყო პრინციპი, რომელიც დელფოსის ტაძრის მთავარ ფასადზე ეწერა, რასაც პითაგორამ „შეიცან თავი შენი და შეინობ საყაროსო“, დაუმატა…

გზა, რომელიც საშუალებას გვაძლევს სიმრავლიდან ერთიან პრინციპამდე მივიდეთ, დუალობის გზაა. ყველაფერი, რაც ფენომენთა სამყაროში ხდება, მართლაც წარმოიშვება ორი საპირისპირო და ამავდროულად ურთიერთშემავსებელი პრინციპის უსასრულოდ შეერთებისას (ჩინელები ამას ინსა და იანს ეძახიან). ამ დუალობის გამოცდილება ადამიანმა თავისი გონებით უნდა მიიღოს, მაგრამ ამისათვის ჯერ მისმა სხეულმა უნდა გაიგოს, როგორ შეიძლება დუალობიდან ერთიანობამდე ამაღლება. სწორედ ამ გზას გვთავაზობს აიკიდო. ამ გზაზე სიმბოლო მხოლოდ ადამიანის ინტელექტუალურ თვისებებისკენ არ არის მიმართული, ის მას ეძლევა, რათა ადამიანმა ამისგან თავისი ჩამოყალიბებისა და განვითარების კონკრეტული სხეულებრივი ინსტრუმერტი შექმნას.

ასეთ დროს იაზრებს ადამიანი, თუ როგორია ორმაგი სპირალი, გარე და შიდა, რომელთაც აიკიდოს მოძრაობისას თეძოების ასრულებს, ხელშესახები დუალობა და ურთიერთშემავსებლობა. ეს კი საშუალებას გვაძლევს, ტრიალის პრინციპის ერთიანობა სხეულით ვიგრძნოთ და გავიგოთ.

თეძოებით შესრულებული ორივე სპირალი ერთი და იმავე მიმართულებით ტრიალებს, მაგრამ ერთი ტენკანია, მეორე კი ირიმი. საშუალება, ინსტრუმენტი ირიმი-ტენკანის პრინციპის გასაგებად სხეულია და ეს სხეული შემდეგ გონებას გადასცემს ცოდნას. შეგახსენებთ ამონარიდს მკვდარი ზღვის ხელნაწერებიდან, რომელიც ადრე უკვე მოვიხმე: „თუკი სხეულს მართავს გონება, ეს სასწაულია, ხოლო თუ გონებას მართავს სხეული, ეს უკვე სასწაულთ სასწაულია…“

ფილიპ ვოარინო
2024 წლის იანვარი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/etre-spirale/

Categories
სტატიები

ჰენკა, ტექნიკური ვარიაცია – რისთვისაა ის?

ფილიპ ვოარინო

ტექნიკური ვარიაციები გვიჩვენებს, რომ შესაძლებელია ნებისმიერი ტენკანის მოძრაობა ირიმის მოძრაობით ჩავანაცვლოთ. ესაა ვარიაციების როლი.

აქ დავასრულებთ კუმიტაჩი n°1-ისა და მისი ვარიაცებისადმი (ჰენკა) მიძღვნილი სტატიების სერიას.

რას ხედავს გაუთვითცნობიერებელი მაყურებელი ხმლის ამ საბაზო სავარჯიშოებში? ხედავს, რომ უკე ტაჩი „უკან იხევს“ უჩი ტაჩის შეტევების მოგერიებისას. ჩვენ კი ვიცით, რომ ის უკან არ იხევს და სინამდვილეში ტენკანის მოძრაობას ასრულებს. და სწორედ ეს ახასიათებს მეთოდს საბაზო სავარჯიშოებში: უკე ტაჩი აქ, ძირითადად, ტენკანის მოძრაობას სწავლობს.

სწავლის მეორე ეტაპზე უკე ტაჩი იმ ვარიაციების შესრულებას სწავლობს, რომლებიც საბაზო ტექნიკიდან წარმოიქმნება და რასაც იაპონურად ჰენკა ვაზა ეწოდება. ეს ტექნიკური ვარიაციები მას უჩვენებს, რომ ნებისმიერი ტენკანის მოძრაობა ირიმის მოძრაობით შეიძლება ჩანაცვლდეს. ვარიაციების როლი ის გახლავთ, რომ უკე ტაჩის ისეთი რაღაცეების აღმოჩენაში ეხმარება, როგორებიც მას აიკიდოს გაგებისა და გააზრების საქმეში წინსვლის საშუალებას მისცემს.

მაგრამ არც ის უნდა გამოგვრჩეს მხედველობიდან, რომ ვარიაციების ეს შესწავლა ჯერ კიდევ მეთოდის ფარგლებში მუშაობას ნიშნავს. რისთვისაა ეს? იმისათვის, რომ ამ მრავალფეროვან ვარიაციებში ირიმი სწორ ხაზზე შესრულდეს, ისევე როგორც ტენკანი სრულდება სწორ ხაზზე საბაზო სავარჯიშოებში.

და ეს სრულიად ნორმალურია: როდესაც ადამიანი მხოლოდ ირიმის ასრულებს, ან მხოლოდ ტენკანს, ამის გაკეთება მხოლოდ სწორ ხაზზეა შესაძლებელი. მომცრო კუთხე, რომლითაც უკე ტაჩი დროდადრო გადის ხოლმე უჩი ტაჩის შეტევების ხაზიდან, არ კმარა იმ აზრის უარსაყოფად, რომ ეს ისევ და ისევ წრფივი სამუშაოა.

ტენკანისა და შემდეგ ირიმის ამ თანმიმდევრული შესწავლის ფუნქცია მოწაფის მომზადებაა საიმისოდ, რომ ის აიკიდოს სრული მოძრაობის არსს ჩასწვდეს. და ეს მოძრაობა არც მსოლოდ ტენკანია და არც მხოლოდ ირიმი, ის ირიმი-ტენკანია. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ პედაგოგიური საჭიროების მიღმა ირიმის ან ტენკანს არავითარი აზრი არა აქვს, თუკი მათ ასე, დაცალკევებულად განვიხილავთ. აიკიდოს სრული მოძრაობისას სხეულის ერთი ნახევარი ირიმით შედის, ხოლო მეორე ნახევარი მას მყისიერად მოჰვება ტენკანით. ასე ხდება ყოველთვის და სხვაგვარად შეუძლებელია.

როდესაც ეს სრული გადაადგილება ერთვება საქმეში, ფუნდამენტური შედეგიც მაშინვე დგება: სწორ ხაზზე მუშაობა უკვე შეუძლებელი ხდება. ირიმი-ტენკანი გარდაუვლად იწვევს სხეულის ბრუნვას, რაც ხელს უშლის წრფივ მუშაობას. და კარგიცაა, ასე რომ ხდება, რადგან მხოლოდ ბრუნვა ანიჭებს მაქსიმალურ ძალას მოძრაობას და ამავდროულად საშუალებას აძლევს უკე ტაჩის, თავდამსხმელთა მრავლობით და სინქრონულ დარტყმებს მათივე მოქმედების პერიმეტრში უსაფრთხოდ შესვლით გაერიდოს.

იმ დღეს, როდესაც ირიმი-ტენკანის პრინციპის სიღრმისეული გაგება მოდის, მოწაფეს შეუძლია, ბოლოს და ბოლოს, მეთოდის ფარგლები დატოვოს. ამის შემდეგ მას ესმის, რომ მთელი ის დრო, რომელიც მან მოთმინებით და დაუღალავად მიუძღვნა მეთოდის მოძრაობებისა და მოქმედებების შეთვისებას, მიზნად ისახავდა, რომ მას აიკიდოს გულის – ირიმი-ტენკანის – პრინციპი აღმოეჩინა და იმ წერტილამდე მისულიყო, სადაც მეთოდი მთავრდება, რადგან მან – მეთოდმა – თავისი ფუნქცია უკვე ბოლომდე შეასრულა. აიკიდო მხოლოდ მაშინ ჩნდება, როდესაც მოწაფე უკან მოიტოვებს მეთოდის სამყაროს, მაგრამ მეთოდის ამ სამყაროს გარეშე აიკიდო ვერა და ვერ გაჩნდება. ან, უფრო სწორად, შეიძლება გამონაკლისის სახით გაჩნდეს განსაკუთრებულ ადამიანთათვის, რომელთაც მისი პოვნა კარგად დამუშავებული მეთოდის გარეშე შეუძლიათ. თუმცა ყველა ვერ იქნება ო-სენსეი და სწორედ ამიტომ შექმნა მორიჰირო საიტომ სწავლების მეთოდი.

რისი ჩვენებაც გვინდოდა.

ფილიპ ვოარინო
2024 წელი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/henka-waza-variation-technique-pourquoi/

Categories
სტატიები

კუმიტაჩი #1 – დაწინაურებული ფორმა

პირველი კუმიტაჩი

მნივნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ მააი მხოლოდ მოწინააღმდეგეთა შორის სივრცეში მანძილს არ ნიშნავს, ის დროში მათ შორის კავშირსაც მიუთითებს.

კუმიტაჩი n°1-ის ამ ვარიანტში (ჰენკა) უკე ტაჩის შესვლა იგივეა, რაც წინა სტატიაში განვიხილეთ. თუმცა ერთი რამ მაინც იცვლება, რაც მააის უკავშირდება და ეს ამ ვიდეოშია ნაჩვენები:

მნიშვნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ მააი მხოლოდ მოწინააღმდეგეთა შორის სივრცეში მანძილს არ ნიშნავს, ის დროში მათ შორის კავშირსაც მიუთითებს. და აქ დრო (ტაიმინგი, ინგლისური გამოთქმის ხმარება თუ გვინდა) წინა სტატიის დროისაგან განსხვავდება, მიუხედავად იმისა, რომ ყველაფერი იდენტურია, რაც სივრცეს და მანძილს შეეხება.

მართლაც, წინა სტატიაში უჩი ტაჩის კენში ჩავლება იმ მომენტს ემთხვეოდა, როდესაც ეს უკანასკნელი უკვე ქვედა პოზიციაში ჩამოდიოდა:

ამიტომაც იყო აუცილებელი, რომ გდებისათვის შემდეგ ხელახლა უნდა აგვეწია მისი ხმალი ზევით:

ამ სავარჯიშოში პირიქით, მას უფრო ადრე ვავლებთ, იმ მომენტში, როდესაც ხმალი ჯერ კიდევ საკმარისად მაღლაა და ეს საშუალებას გვაძლევს გდება დაუყოვნებლივ შევძლოთ:

ასეთი მუშაობა წინა სტატიის სავარჯიშოს დაწინაურებულ ფორმას წარმოადგენს.

ფილიპ ვოარინო
2024 წელი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/kumitachi-1-forme-avancee/

Categories
სტატიები

კუმიტაჩი #1 – ტაჩი დორი

მარცხენა თეძოს არ შეუძლია ირიმის გაკეთება (წინისკენ), თუკი მარჯვენა თეძო დაუყოვნებლივ არ გააკეთებს ტენკანს (უკნისკენ).

წინა სტატიაში შესწავლილი კუმიტაჩი n°1-ს ვარიაცია მხოლოდ კენით შესრულებული მოქმედებაა. ამ სტატიაში შესწავლილი ვარიაცია კი პირიქით, მოწინააღმდეგის კენზე ხელის ჩავლებას მოითხოვს.

ვიდეოში ვხედავთ, რომ უკე ტაჩის შესვლა ორივე შემთხვევაში ერთი და იგივეა, იცვლება მხოლოდ და მხოლოდ დისტანცია (მააი), რომელიც აქ უფრო მცირეა და საშუალებას გვაძლევს, ხელი ჩავავლოთ უჩი ტაჩის ხმალს (ტაჩი დორი):აქ კიდევ ერთხელ გავიხსენოთ აიკიდოს ფუნდამენტური ტოლობა: ირიმი = ირიმი-ტენკანს. ეს იმას ნიშნავს, რომ აიკიდოში არ არსებობს მოძრაობა, რომელიც სრულად არ აამუშავებს ირიმი-ტენკანის პრინციპს. ო-სენსეის ხელოვნებაში არ არსებობს მხოლოდ ირიმი, ისევე როგორც არ არსებობს მხოლოდ ტენკანი. კონკრეტულად, ეს იმას ნიშნავს ამ ვიდეოს მაგალითზე, რომ ცალკე მარცხენა თეძოს არ შეუძლია ირიმის გაკეთება (წინისკენ), თუკი მარჯვენა თეძო დაუყოვნებლივ არ გააკეთებს ტენკანს (უკნისკენ). ეს აუცილებლობა ბრუნვის პრინციპის შედეგია. და ბრუნვისას მხოლოდ ტენკანის მომენტში ხდება შესაძლებელი უჩი ტაჩის გდება:

მნიშვნელოვანია და ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, რომ ტენკანი პირდაპირ კავშირშია უჩი ტაჩის წონასწორობიდან გამოყვანის მიმართულებასთან, რაც ყოველთვის გვერდითკენ ხდება და, ამ შემთხვევაში წინისკენაც. ტენკანი წონასწორობას აკარგვინებს აიტეს.

ფილიპ ვოარინო
2024 წელი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/kumitachi-1-variation-tachi-dori/

Categories
სტატიები

კუმიტაჩი #1 – ჰენკა

როდესაც უკე ტაჩი აითვისებს ავასეს (მოწინააღმდეგესთან ჰარმონიზაციის) ცნებას, მას შეუძლია უჩი ტაჩის ნებისმიერ შეტევაში შევიდეს.

როდესაც უკე ტაჩი აითვისებს ავასეს (მოწინააღმდეგის მოძრაობასთან ჰარმონიზაციას), მას შეუძლია ხელსაყრელ მომენტში უჩი ტაჩის ნებისმიერ შეტევაში შევიდეს, რადგან ნებისმიერი შეტევა აუცილებლად ქმნის ღია ადგილებს შემტევის სხეულზე.

აიკი-კენის კუმიტაჩები სავარჯიშოებია, რომელთა დროსაც რამდენიმე დარტყმა ერთმანეთს გადამბით მოჰყვება და რომელთა განვითარება უკე ტაჩის მიერ უჩი ტაჩის ნებისმიერ შეტევაში შესვლით შეიძლება შეწყდეს.

როდესაც კლასიკური სავარჯიშო ამგვარად წყდება ამა თუ იმ მომენტში შესვლით, ვიღებთ საბაზო სავარჯიშოს ვარიაციას (ჰენკას).

ამ ვიდეოში წარმოდგენილია ერთ-ერთი ასეთი ვარიაცია სავარჯიშოსი, რომელსაც იჩი ნო ტაჩი (კუმიტაჩი n°1) ეწოდება:

უკე ტაჩი უჩი ტაჩის მეორე შეტევაზე (იოკომენი მარცხნიდან) შედის. ამ შემთხვევაში უკე ტაჩის მოძრაობა არის ცკი.მომდევნო ფოტოები საშუალებას გვაძლევს, გავიგოთ, რომ ეს ცკი სრულდება მარცხენა თეძოთი, იქამდე, ვიდრე მარცხენა ფეხი გადაიდგმება წინ. რადგან მხოლოდ იმ დროს, როდესაც მარცხენა თეძო და ფეხი ჯერ კიდევ უკანაა, შეიძლება იმ საყრდენი და მიწოლითი ძალის მიღება, რომელიც წინ შესვლისთვისაა აუცილებელი:

თუკი უკანა თეძოს ძალა არ იქნება გამოყენებული, თუკი პირიქით, უკე ტაჩი დაარტყამს ისე, როგორც ის ქუჩაში დადის, მას უჩი ტაჩის იოკომენის ძალა აუცილებლად გასრესს. 

უნდა აღინიშნოს, რომ ზევით ნაჩვენები უკე ტაჩის შესვლა სხვა არაფერია, თუ არა კლასიკური კუმიტაჩის იგივე მეორე თვლა, ოღონდ, შესრულებული წინ შესვლით და არა უკან დახევით. პირველი კუმიტაჩის კლასიკურ ვერსიაში უკე ტაჩის მეორე თვლა სწორედაც ცკია, ოღონდ შესრულებული უკუსვლით, რათა სავარჯიშოს გაგრძელების საშუალება მოგვეცეს.

ფილიპ ვოარინო
2024 წელი

წყარო: https://www.aikidotakemusu.org/kumitachi-1-henka/